بررسی نقش شهبانوهای ایرانی و انیرانی در ساختار فرمانروایی بر پایه شاهنامه فردوسی

مهم ترین بن مایه محوری در کل شاهنامه، شخصیت شاه است که از دو خاستگاه تاریخ و اسطوره منبعث شده است. عناصری که در شکل گیری حکومت پادشاهان در شاهنامه موثر بوده اند، عبارتند از: فره ایزدی، فره شاهی (وراثت)، ثروت و سیاست، قدرت وداشتن پشتوانه وپایگاه اجتماعی. از پنجاه و چهار پادشاه در شاهنامه، سه نفر زن و بقیه مرد بوده اند. زنان شاهنامه نقش کلیدی در حکومت دارند زیرا از طریق وراثت، ناقل خون پادشاهی اند و در امور کشوری (حکومت) و لشکری نقش بسزایی ایفا می کنند. آنان گاه به عنوان مادر و زن پادشاه و گاه به عنوان ملکه و شهبانو ظاهر می شوند. این جستار با روش تحلیلی - توصیفی به بررسی حکومت و پایه های فرمانروایی شهبانوهای ایرانی و انیرانی و مقایسه میان جهانداری پادشاهان مرد با شهبانوها پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سه شهبانوی ایرانی(همای چهرآزاد، پوران دخت وآزرم دخت) از طریق فره شاهی به حکومت رسیده اند و مشروعیت حکومتشان بر پایه داد و دهش بوده است به غیر از همای که برپایه بیدارگری وقدرت منفی بود و دو شهبانوی انیرانی(قیدافه و مادر تلخند وگو) زنانی با درایت وخردمند بوده اند که با ویژگی های شاهانه و حماسی ایرانی بر تخت نشسته اند.