مدل سازی دبی جریان پایه در رودخانه های استان اردبیل براساس روش آماری

جریان پایه یکی از شاخص های مهم، در ارزیابی، بهره بردای و مدیریت رودخانه خصوصا در شرایط کم آبی است. عوامل متعددی در میزان جریان پایه و روند تغییرات آن نقش دارند. مدل سازی جریان پایه و برآورد آن می تواند در تعیین درجه سلامت رودخانه و برنامه ریزی استفاده از آب های سطحی مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش از روش رگرسیون چندمتغیره جهت مدل سازی میزان جریان پایه و تعیین عوامل موثر بر آن استفاده شده است. بدین منظور، از داده های دبی و بارش در مقیاس روزانه و ویژگی های فیزیوگرافی 22 زیرحوزه در استان اردبیل شامل: مساحت حوزه، طول آبراهه اصلی، تراکم زهکشی، ارتفاع متوسط، شیب متوسط، درصد کاربری موجود در هر زیرحوزه که دارای پراکندگی مناسبی در سطح استان هستند، به عنوان متغیر مستقل استفاده شد. ابتدا جریان پایه از هیدروگراف روزانه جریان با روش الگوریتم یک پارامتره و برنامه نویسی در نرم افزار اکسل محاسبه شد. پس از استخراج متغیرهای مذکور، متغیرهای طول آبراهه، ارتفاع و شیب به دلیل رعایت عدم هم خطی از معادلات رگرسیونی حذف شد، و در ادامه از طریق رگرسیون چندمتغیره با استفاده از روش گام به گام مدل سازی جریان پایه انجام شد و صحت آن در معنی دار (p-value<0.005) ارزیابی شد. براساس نتایج، عوامل موثر در برآورد میزان جریان پایه در آبخیزهای مورد مطالعه شامل، فاکتورهای مساحت حوزه، دبی روزانه، درصد کاربری مرتع متوسط تا خوب و درصد کاربری زراعت-منطقه مسکونی-باغ است. که در بین این دو متغیر، دبی روزانه و مساحت دارای بیش ترین تاثیر مثبت در مقدار جریان پایه هستند. نتایج مدل سازی جریان پایه را می توان در مناطق مشابه فاقد آمار در آبخیزهای اطراف منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل مورد استفاده قرار داد.