تناقض ذاتی نظریه‏ معرفت کانت: بررسی نظریه‏ معرفت کانت بر اساس ملاک کانت در تشکیل معرفت

کانت در نظریه‏ معرفتش، روشی انحصاری برای حصول«علم» ارایه می‏کند: «علم = اطلاق مقولات بر داده‏ های شهود حسی». محصول اطلاق مقولات بر داده ‏های شهود حسی، قضایای تالیفی پیشینی است؛ قضایایی که ملاک انحصاری کانت در تشخیص علم ‏اند. کانت مدعی است: فقط و فقط علوم واجد قضایای تالیفی پیشینی، که الزاما واجد «داده‏ های شهود حسی» هستند، علم ‏اند و قضایایی که فاقد «داده ‏های شهود حسی» باشند، علم ‏نمایی بیش نیستند. او با همین استدلال «مابعدالطبیعه» را از جرگه‏ علم بیرون راند. بر این اساس تلاش این مقاله بر آن است تا خود نظریه‏ معرفت کانت را با این ملاک بسنجد که آیا واجد قضایای تالیفی پیشینی هست یا نه؟ به عبارت دقیق‏تر: آیا قضایایی که کانت از طریق آنها نظریه‏ معرفت خود را تبیین نموده، واجد «داده‏ های شهود حسی» هستند یا نه؟ اگر واجد این داده‏ها باشند، علم‏ اند وگرنه، نه. بررسی‏های صورت گرفته در این مقاله، که بر قضایای مهم و کلیدی کانت در «حسیات استعلایی» و «تحلیل استعلایی» متمرکز است، نشان می‏دهد: این قضایا که معرف و مبین اساس نظریه‏ معرفت کانت می‏باشند، فاقد «داده ‏های شهود حسی اند» و علم نیستند. بنابراین: «نظریه‏ معرفت کانت» قادر به اخذ اعتبارنامه‏ مورد نظر خودش نمی‏ باشد و وفق نظر خود کانت یک علم معتبر نیست.