جایگاه توان بخشی در ایران: موانع و تسهیل کننده ها

توان بخشی یکی از خدمات اساسی برای سالمندان و نیز افراد دارای ناتوانی در تمام طول دوران زندگی است و امکان برابری فرصت ها و مشارکت این افراد را در جامعه فراهم می کند. درواقع یکی از اصلی ترین ارکان حوزه سلامت است، اما در کشور توجه بیشتر به مفهوم درمان بوده و بعد توان بخشی مورد غفلت واقع شده و جایگاه مشخصی در نظام سلامت ایران ندارد. هدف از مطالعه حاضر تبیین موانع و تسهیل کننده های جایگاه توان بخشی در ایران است.

پژوهش حاضر، مطالعه کیفی از نوع تحلیل محتوا بود که با مشارکت 13 نفر از متخصصان در رشته های مختلف توان بخشی انجام شد. افراد براساس نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن داده ها به اشباع انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق فردی نیمه ساختاریافته از اسفند 1399 تا اسفند 1400 در محل کار شرکت کنندگان جمع آوری شدند. کلیه مصاحبه ها ضبط، بازنویسی و مرور شدند. سپس به روش تحلیل محتوای قراردادی و با استفاده از مقایسه مداوم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها درطی فرایند تجزیه و تحلیل در 2 طبقه اصلی موانع و تسهیل کننده ها قرار گرفتند. موانع جایگاه توان بخشی شامل 4 زیرطبقه تعدد متولیان توان بخشی، عدم آگاهی مسیولین، عدم توجه به نقش شهرداری در توان بخشی و نقص در مدیریت توان بخشی بود و تسهیل کننده های جایگاه توان بخشی شامل 4 زیرطبقه فرهنگ سازی درخصوص توان بخشی و ناتوانی، ارتقای بینش مسیولین، نقش متخصصان رشته های توان بخشی و بهره مندی از تجارب دنیا بود.

ارتقای جایگاه توان بخشی در کشور نیازمند شناخت و تبیین موانع و تسهیل کننده های آن است. شناسایی آن ها می تواند به مسیولین و سیاست گذاران در ارتقای جایگاه توان بخشی و ارایه بهتر خدمات به افراد دارای ناتوانی در طول دوران زندگی کمک کند.