تحلیل ژئوپلیتیکی سناریوهای مناسبات امنیتی ایران و چین (مورد پژوهی؛ امنیت نظامی- دفاعی)

گرایش فزاینده به شرق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، با تشدید تحریم های آمریکا و خروج یک جانبه از برجام، روندی پرشتاب گرفت. در این میان، کشور چین با برخورداری از قابلیت های اقتصادی و وزن ژیوپلیتیکی بالا، به قابل اتکا ترین گزینه برای مدیریت تحریم های علیه ایران تبدیل شده است؛ به گونه ای که سطح روابط میان ایران و چین به سطح راهبردی ارتقا یافته است. ازاین رو، تحقیق حاضر به تحلیل سناریوهای مرتبط با مناسبات امنیتی ایران و چین در حوزه نظامی- دفاعی پرداخته است. برای تدوین و تحلیل سناریوها در افق زمانی 2026، از روش ماتریس برنامه ریزی راهبردی (QSPM) استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که سه سناریو در مناسبات امنیتی ایران و چین وجود دارد: الف) ناکارآمدی مناسبات راهبردی با چین در حوزه امنیتی به دلیل وجود روابط راهبردی چین با آمریکا؛ ب) کارآمد بودن مناسبات راهبردی با چین در حوزه امنیتی در صورت مدیریت تحریم ها و ج) موثر بودن مناسبات راهبردی با چین در صورت برقراری روابط و ایتلاف راهبردی پایدار با کشورهای دیگر هم راستا با چین. در صورت تحقق سناریوهای ب و ج، راهبرد SO3 یعنی تقویت توانایی های نظامی ایران از بعد سخت افزاری و راهبرد WO1 یعنی هم تکمیلی قدرت منطقه ای ایران با قدرت جهانی چین به عنوان مهم ترین اولویت های راهبردی نظامی-دفاعی در روابط ایران و چین شناسایی شده اند؛ بنابراین به نظر می رسد که کارآمدی روابط راهبردی ایران و چین، درگرو مدیریت تحریم ها و هم زمان با آن، تقویت مناسبات راهبردی با کشورهای دیگر است.