تحلیل دلایل و کارکرد شکل گیری حوزه عمومی در دوره پهلوی؛ مطالعه ای بر نقش محوری هیئت موتلفه اسلامی و بازار

این پژوهش با هدف تحلیل کنش های سیاسی روحانیون و بازاریان به عنوان طبقه متوسط سنتی ایران در سال های پایانی حکومت پهلوی و موجبات تشکیل حوزه عمومی توسط گروه مذکور؛ بر اساس چارچوب نظریه حوزه عمومی هابرماس و با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به نگارش درآمده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که 1) حوزه عمومی در ایران معلول دلایل مهمی ازجمله اصلاحات ارضی، برخورد نظامی با منتقدین، برخورد با روحانیون، بازاری ها و عامه مردم، تعدیل اقتدارگرایی پهلوی و شکل گیری مدرنیته ناقص است؛ دلایلی که با محوریت و زعامت روحانیون و بازاریان شکل گیری حوزه عمومی را شدت بخشید؛ 2) کارکرد این حوزه شامل انتقال مشکلات اقتصادی و اجتماعی به حوزه سیاست، مشارکت عمومی در امر سیاسی و شکل گیری افکار عمومی در ایران دوره پهلوی بود؛ 3) اتحاد بازاریان سنتی با روحانیون و تشکیل موتلفه با نقش کانونی در حوادث انقلاب اسلامی نتیجه تقابل دولت وقت با شکل گیری حوزه عمومی بود؛ 4)اتاق بازرگانی اگرچه با زعامت دولت و به منظور مبارزه با تورم سال های پایانی عصر پهلوی شکل گرفت، اما از آنجاکه در ذات خود مولود شکل گیری حوزه عمومی در ایران بود، به نهادی جهت تقابل با شرایط وخیم اقتصادی تبدیل شد.