مطالعه پدیدارشناختی چالش‏های انتقال به یادگیری مجازی در دانشگاه‏های ایران با توجه به پاندمی کرونا

بحران کووید-19، به صورت غافل‏گیرکننده‏ و در مدت زمان کوتاهی، نحوه آموزش در آموزش عالی را متحول ساخت و آموزش به شیوه مجازی و مبتنی بر فناوری را بر دانشگاه‏ها تحمیل کرد. این تغییر ناگهانی، علاوه بر فرصت‏ها و مزایا، چالش‏های کوتاه مدت و بلندمدتی را پیش روی نظام آموزش عالی قرار داده که نیازمند مطالعه عمیق است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، کیفی از نوع پدیدارشناسی است. قلمرو پژوهش را مدیران آموزش مجازی دانشگاه های دولتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در برمی‏گیرند که از بین آنها 15 نفر ، با استفاده از روش نمونه‏گیری هدفمند، برای مصاحبه عمیق انتخاب شدند. برای تحلیل داده‏ها، از چرخه‏ تجزیه و تحلیل اطلاعات کرسول استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‏ها نشان داد که چالش‏های فنی- اقتصادی و آموزشی، مهم‏ترین چالش‏های انتقال به یادگیری مجازی بود. چالش‏های فنی-اقتصادی در یک مقوله کلی و تحت عنوان «زیرساخت» استخراج شدند. چالش‏های آموزشی به ترتیب در هشت مقوله «عدم آمادگی استادان و آشنا نبودن با یادگیری مجازی»، «تولید محتوا»، «ارزشیابی و برگزاری آزمون»، «برگزاری دروس عملی»، «کمبود تعامل»، «عدم رضایت استاد و دانشجو از کنترل مرکزی»، «زمان» و «آموزش دانشجویان» استخراج شدند. راهبردهای انتقال موفقیت‏آمیز به یادگیری مجازی نیز به راهبردهای فنی-اقتصادی، آموزشی، راهبردهای رویارویی با مقاومت اعضای هییت علمی، راهبردهای ایجاد تعامل در کلاس‏های مجازی و راهبردهای برگزاری دروس عملی استخراج شدند. در نهایت، باید گفت که اگرچه شیوع این ویروس، حداقل برای یک سال، بیشترین پیامد منفی را در فعالیت‏های حضوری، آموزشی، علمی و پژوهشی دانشگاه بر جای گذاشت، اما فرصت‏ها و مزیت های بنیان‏ساز آن سبب انقلابی در آموزش، به ویژه یادگیری مجازی، خواهد شد.