ارزیابی اثر متغیرهای اب و هوایی دما و بارش بر تولید مرکبات استان مازندران با رویکرد توسعه اشتغال روستایی

ایجاد اشتغال پایدار در بخش کشاورزی از چالش های مهم اقتصادی و اجتماعی می باشد. با توجه به وابستگی بسیار زیاد بخش کشاورزی به شرایط آب و هوایی، بررسی اثر تغییر اقلیم بر اقتصاد این بخش و توسعه اشتغال روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در همین راستا این پژوهش با هدف بررسی اثر تغییر اقلیم بر اقتصاد تولید مرکبات در استان مازندران به کمک رهیافت ریکاردین انجام شد.

متغیرهای اقلیمی مورد مطالعه در این پژوهش شامل داده های دما و بارش سالانه استان مازندران در سال های 1379 تا 1396 بودند که این اطلاعات از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. مناطق مورد مطالعه هفت ایستگاه هواشناسی شامل آمل، بابلسر، قراخیل، نوشهر، رامسر، ساری و سیاه بیشه بودند. دو محصول پرتقال و نارنگی با بیشترین سطح زیر کشت، به عنوان مهمترین محصولات مرکبات در نظر گرفته شدند. متغیر اقلیمی دمای کمینه، دمای بیشینه و بارش ماهانه با دوره پایه 2000 تا 2017 (1396-1379) برای دوره های 2050 و 2080 و سه سناریو خوشبینانه (RCP2.6)، متوسط (RCP4.5) و بدبینانه (RCP8.5) ریزمقیاس نمایی شدند.

در تولید پرتقال، تغییرات دما و بارش میانگین سالانه در سه سناریو در سال 2050 به ترتیب سبب افزایش 13/4، 14/5 و 25/2 درصدی و در سال 2080 به ترتیب سبب افزایش 14/3، 27/8 و 29/1 درصدی درآمد خالص در مقایسه با میانگین درآمد خالص در دوره پایه شد. در تولید نارنگی نیز، مقدار درآمد خالص کشاورزان در این سه سناریو در سال 2050 به ترتیب 5/2، 6/7 و 17/7 درصد و در سال 2080 به ترتیب 6/2، 15/0 و 29/2 درصد افزایش داشت.

به طور کلی نتایج حاصل از بررسی اثر تغییر اقلیم در سال های 2050 و 2080 نشان داد، اثر تغییر متغیرهای اقلیمی بر درآمد خالص هر دو محصول مثبت بود. در نتیجه، نتایج تغییر اقلیم نشان دهنده افزایش درآمد خالص حاصل از تولید مرکبات و در راستای آن ایجاد یک روند مثبت در توسعه اشتغال زایی تولید مرکبات طی سال های 2050 و 2080 می باشد.