نقد گونه شناسی خاورشناسان در مکی و مدنی بودن آیات و سور قرآن

قرآن به عنوان مهمترین منبع دینی مسلمانان همواره کانون توجه بوده و از دیرباز تاکنون برای فهم آن توسط دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان تلاش های بسیاری انجام شده است. از نکات مهم در خصوص قرآن، نزول تدریجی آن در طول 23 سال رسالت پیامبرa باتوجه به مقتضیات زمان و مکان نزول آن است که همین مسیله بر چگونگی فهم آن می افزاید. یکی از مباحث مهمی که از دوران صحابه تا به امروز در مجامع قرآن پژوه مطرح بوده، موضوع مکی و مدنی بودن آیات و سوره های قرآن است که در نحوه تحلیل و تفسیر آیات اثر دارد. روش پردازش مطالب در پژوهش حاضر به صورت توصیفی- تحلیلی است و پس از مطرح کردن دیدگاه دانشمندان مسلمان درخصوص مکی و مدنی بودن آیات و سور قرآن، بررسی و نقد نظرات خاورشناسان قرآن پژوه خواهد آمد و سپس گونه شناسی نظرات ایشان ارایه می شود. طبق دستاوردهای این پژوهش مجموعه نظرات پیرامون مکی و مدنی بودن آیات و سوره های قرآن کریم در پنج دسته گونه شناسی جای می گیرد: دیدگاه دوگانه گلدتسیهر؛ دیدگاه سه گانه لامنس و نویورث، دیدگاه چهاربخشی گوستاو وایل و نولدکه و رود ویل و بلاشر؛ دیدگاه شش بخشی ویلیام مولر، و دسته بندی محتوایی ریچارد بل و هرشفیلد. قابل توجه آنکه علی رغم تفاوت های بسیار در دسته بندی آیات بخش مکی، از یک بخش تا پنج بخش، خاورشناسان در یگانگی آیات و سوره های مدنی اختلافی نداشتند و همگی ایشان بخش مدنی را صرفا یک گروه در نظر گرفته اند.