بررسی تطبیقی ویژگی های معماری کالبدی بناهای دوره ساسانی، مورد مطالعاتی: کاخ اردشیر بابکان در فیروزآباد و آتشکده ی کوه خواجه در سیستان

مطالعه و بازشناخت بناهای تاریخی به ویژه بناهای پیش از اسلام که کم تر مورد توجه قرار گرفته اند، از ملزومات پژوهشگران در زمینه ی درک بهتر از معماری گذشتگان و الهام از نحوه ی برخورد معماران گذشته با مسیله ی معماری است. در این میان بررسی بناهایی که از نظر کارکردی و یا دوره ی زمانی دارای مشابهت، اما در موقعیت مکانی دارای تفاوت هایی هستند، می تواند در یافتن پاسخ های متفاوت به حل مسیله ی طراحی ساختمان، مفید واقع گردد. کوه خواجه هم از نظر موقعیت قرارگیری و استراتژیک و هم از نظر تقدس، دارای اهمیت است و در اکثر متون چه پیش از اسلام و چه پس از آن، از این کوه نام برده شده است. کاخ اردشیر بابکان نیز از نظر قرارگیری در طبیعت و بعضی از الگوهای معماری و عملکردی دارای شباهت های زیادی با کوه خواجه است. بنابراین با توجه به قرابت و نزدیکی این بناها از نظر کارکردی در برخی بخش ها و همچنین دوره ی زمانی، جهت بررسی در این تحقیق، انتخاب گردیدند. در این راستا، این مقاله با بررسی تطبیقی بین کاخ اردشیر بابکان در فیروزآباد و قلعه کافرون در کوه خواجه، در پی کشف و بررسی تشابهات این دو بنا در موقعیت و اطلاعات کلی، ویژگی های کالبدی طرح و ویژگی های تزییناتی، می باشد. برای این منظور از روش توصیفی تحلیلی و تاریخی- تفسیری، با استفاده از مشاهده ی مستقیم از بناهای مورد بررسی، برداشت های میدانی و مطالعه ی اسنادی و باستان شناسی استفاده شده است. با بررسی های صورت گرفته نتایج نشان داد که بناهای مذکور در برخی از ویژگی های کلی طرح و الگوهای اصلی طراحی دارای شباهت زیادی به هم هستند و در پاره ای از جزییات طراحی مانند تزیینات و تناسبات فضاها دارای تفاوت چشم گیری می باشند.