نقش قابلیت فضاهای باز بر الگوهای فعالیتی گروه های سنی مختلف، مورد مطالعاتی: مجتمع مسکونی اکباتان

توجه به مولفه های محیطی، ارتباط انسان و محیط در طراحی معماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در پژوهش های مختلف به بررسی مفاهیم متعدد تاثیرگذار در این رابطه، و کاربرد آن در فرآیند طراحی معماری پرداخته شده است. یکی از تاثیرگذارترین مفاهیم در این رابطه مفهوم قابلیت1 می باشد. علی رغم پژوهش های متعدد در حوزه ارتباط انسان و محیط، کم تر به مفهوم قابلیت محیط در معماری و ارایه ساختارهای تاثیرگذار این مفهوم، در شکل گیری دستورالعمل های طراحی پرداخته شده است. این مقاله با تاکید بر اهمیت مفهوم قابلیت در طراحی محیطی به بررسی ابعاد و وجوه این مفهوم و ارتباط ساختاری آن با مولفه های فعالیت، کالبد و معنا در مکان می پردازد. بدین منظور، مقاله به تبیین قابلیت فضاهای باز (به عنوان هسته های اصلی شکل دهنده معنا) در مجتمع مسکونی اکباتان، پرداخته و با ارایه مدل ارتباطی مولفه های قابلیت در طراحی به بررسی نقش مولفه ها و تاثیر آن ها در طراحی می پردازد. پژوهش حاضر کمی- کیفی و از نوع کابردی می باشد. در این مقاله پس از جمع آوری داده ها و تلخیص آن ها اقدام به دسته بندی داده های آماری گردید. که این کار با تشکیل جداول توزیع فراوانی فعالیت ها انجام گردیده، و سپس اطلاعات کمی حاصل از پرسش نامه از طریق نرم افزار تحلیلی- آماری SPSS20 تجزیه و تحلیل گردیده است. در نهایت رابطه، تاثیر و تفاوت بین متغیرها به صورت میزان همبستگی سنجیده شده است. بخش دیگری از یافته های کیفی تحقیق از طریق داده های استخراج شده از مصاحبه نیمه سازمان یافته و مشاهده استخراج گردیده است. نتایج نشان می دهد، مفهوم قابلیت نقش اساسی در ایجاد پیوند بین کاربران و محیط های مسکونی داشته و این مفهوم در گروه های سنی کودکان و نوجوانان به سمت ابعاد ذهنی- شناختی قابلیت بوده و در گروه های سنی بزرگسالان و سالمندان عمدتا بر جنبه های کالبدی- فعالیتی قابلیت فضا می باشد.