تاثیر گیاه دارویی بیلهر (Dormema aucheri Boiss.) بر عملکرد، هماتولوژی، ریخت شناسی دئودنوم و کیفیت گوشت جوجه های گوشتی

امروزه در صنعت طیور برای دستیابی به بالاترین تولید با کمترین هزینه از افزودنی های خوراکی استفاده می شود. محرک های رشد و افزودنی های خوراکی، مجموعه هایی از ترکیب های شیمیایی، بیولوژیکی یا طبیعی هستند که به آب و خوراک اضافه شده و با فرض بهبود رشد و بهبود کارایی خوراک و بدست آوردن بالاترین و اقتصادی ترین تولید استفاده می شوند. استفاده از گیاهان دارویی در تغذیه طیور نشان داد که این گیاهان علاوه بر تحریک مصرف خوراک، خاصیت آنتی بیوتیکی و ضد کوکسیدیوزی نیز دارند. این مطالعه به منظور بررسی اثرهای سطوح مختلف پودر گیاه دارویی بیلهر بر عملکرد، هماتولوژی، جمعیت تفریقی گلبول های سفید و کیفیت گوشت ران و سینه در جوجه های گوشتی اجرا شد.

در این مطالعه، تعداد 240 قطعه جوجه گوشتی سویه راس 308 با 5 تیمار، 4 تکرار و 12 قطعه جوجه در هر واحد آزمایشی به مدت 42 روز در قالب طرح کاملا تصادفی پرورش داده شدند. در طول دوره پرورش، دسترسی جوجه ها به آب و خوراک آزاد بود و مراقبت های لازم منطبق با اصول علمی پرورش و روش های توصیه شده کاتالوگ های تجاری بود. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: 1- جیره کنترل، 2- جیره کنترل همراه با 0.1% آنتی بیوتیک فلاوفسفولیپول، جیره 3، 4 و 5 به ترتیب کنترل همراه با 0.1، 0.3 و 0.5 درصد پودر بیلهر (در مرحله آغازین و رشد و 0.05، 0.15 و 0.25 درصد در مرحله پایانی). در طول آزمایش، وزن بدن و مصرف خوراک در پایان دوره های آغازین، رشد و پایانی اندازه گیری شد. در روز 42، یک قطعه جوجه از هر تکرار به طور تصادفی انتخاب و از طریق ورید بال خون گیری انجام گردید. دو نمونه خون یکی به داخل لوله های ونوجکت محتوی cc0.5 ماده ضد انعقاد اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA) جمع آوری و به منظور اندازه گیری فراسنجه های هماتولوژی خون (میزان گلبول قرمز، گلبول سفید، هموگلوبین، هماتوکریت و جمعیت تفریقی گلبول های سفید) و بخش دیگری از خون به داخل لوله های عاری از ماده ضد انعقاد به منظور جداسازی سرم خون، برای اندازه گیری متابولیت های بیوشیمیایی سرم منتقل شد.

افزودن پودر بیلهر به جیره به طور معنی داری سبب افزایش وزن جوجه‏های گوشتی در روز 24 و 42 پرورش گردید (0.05>P). خوراک مصرفی در دوره‎های آغازین و رشد تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفت (0.05>P)، اما در دوران پایانی و کل دوره اختلاف معنی‎داری بین تیمارهای آزمایشی مشاهده نشد (05/0<P). افزودن سطوح مختلف پودر بیلهر به جیره بر تعداد گلبول های قرمز خون تاثیر معنی داری نداشت (0.05<P). ولی بر درصد هموگلوبین، درصد هماتوکریت، تعداد گلبول سفید و تعداد ترومبوسیت ها تاثیر معنی داری داشت (0.05>P). آنتی بیوتیک و سطوح مختلف پودر بیلهر بر روی جمعیت تفریقی گلبول های سفید (درصد لنفوسیت، بازوفیل، مونوسیت، هتروفیل، ایوزینوفیل) و نسبت هتروفیل به لنفوسیت تاثیر معنی دار نداشتند (0.05<P). سطوح مختلف پودر بیلهر و آنتی بیوتیک بر ارتفاع پرز، ضخامت پرز و مساحت پرز در دیودنوم تاثیر معنی دار داشت (0.05>P). ولی عمق کریپت و نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت در دیودنوم از لحاظ آماری بین تیمارها تاثیر معنی داری نشان نداد (0.05<P). تیمارهای آزمایشی بر ظرفیت نگهداری آب، افت ناشی از خونابه و افت ناشی از پخت گوشت سینه تاثیر معنی دار نداشتند (0.05<P)، اما سبب کاهش معنی‏دار pH گوشت سینه شدند (0.05>P). تیمارهای آزمایشی ظرفیت نگهداری آب، افت ناشی از خونابه و pH گوشت ران را تحت تاثیر قرار دادند (0.05>P)، ولی سبب تغییر معنی‏داری در افت ناشی از پخت گوشت ران نشدند (0.05<P).

در مورد بیشتر صفات به ویژه صفات عملکردی تیمار سه به ترتیب0.1، 0.1 و 0.05 درصد بیلهر در دوره آغازین، رشد و پایانی نسبت به تیمار کنترل بهبود داشت. ازاین رو می توان از این گیاه در سطح اشاره شده به عنوان یک افزودنی گیاهی در جیره جوجه‏های گوشتی برای بهبود صفات عملکردی و بافت شناسی استفاده کرد.