تحلیل اثر شدت و قیمت حامل های انرژی بر رفاه اقتصادی در ایران

بهبود رفاه اقتصادی و فراهم کردن شرایط مناسب برای کل اقشار جامعه یکی از اهداف اصلی نظام اقتصادی هر کشور می باشد. نقش غیرقابل انکار انرژی در فرآیند تولید و مصرف و بالا بودن شدت انرژی در کشورهای درحال توسعه از جمله ایران، موجب شده است کاهش شدت انرژی به عنوان یکی از اهداف توسعه موردتوجه تحلیل گران اقتصادی کشور قرار گیرد؛ از اینرو هدف پژوهش حاضر تحلیل اثر شدت حامل های انرژی (برق، غیر برق، کل) و قیمت آن  بر رفاه اقتصادی در اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1350 تا 1400 می باشد. در این راستا نخست رفاه اقتصادی با استفاده از شاخص ترکیبی رفاه محاسبه شده است. این شاخص شامل چهار بعد جریان مصرف حقیقی،جریان ثروت حقیقی، توزیع درآمد و امنیت اقتصادی است. محاسبات گویای آن است که نخست، طی دوره مورد بررسی میانگین شاخص رفاه برابر 01/123 می باشد. دوم، اگرچه میانگین شاخص رفاه طی زیر دوره ها دارای نوسان بوده است؛ به نحوی که بیشترین میزان رفاه مربوط به برنامه ششم می باشد. نتایج حاصل از برآورد الگوی پژوهش در چهار قالب و بر اساس رهیافت خود رگرسیونی با وقفه های توزیعی در بلندمدت نشان می دهد که قیمت حقیقی انرژی کل و انرژی غیربرق اثر مستقیم بر رفاه اقتصادی دارد؛ به نحوی که کشش رفاه اقتصادی نسبت به این دو عامل، کم می باشد. این در حالی است که قیمت حقیقی انرژی برق با اثری معکوس بر رفاه اقتصادی همراه است که البته از حیث اندازه اثر، کم کشش می باشد. همچنین شدت مصرف برق و غیربرق به ترتیب با اثر مستقیم و معکوس بر رفاه اقتصادی اثرگذارند و از منظر اندازه نیز کم کشش می باشد. یافته دیگر آن که درآمد سرانه اگرچه با اثر مستقیم بر شاخص رفاه همراه بوده و تورم بطور معکوس بر رفاه اثرگذار است اما هر دو متغیر از حیث اندازه کم کشش هستند. نرخ بیکاری اثر معناداری بر رفاه اقتصادی ندارد. ضرایب برآوردی کلیه متغیرهای پژوهش حاکی از آن است که درآمد سرانه حقیقی اثرگذاری بیشتری بر رفاه اقتصادی در ایران دارد. در مجموع پیشنهاد می شود که دولت جهت بهبود سطح رفاه جامعه سیاست هایی را در راستای افزایش درآمد سرانه، اصلاح قیمت حامل های انرژی، ارایه تخفیف به خانوارهایی که الگوی مصرف را رعایت می کنند؛ و افزایش بهره وری جهت کاهش شدت انرژی به طور هدفمندتری در پیش گیرد.