پایش چهارساله خشکیدگی تاجی به منظور تعیین ویژگی های درختان بلوط ایرانی حساس به خشکیدگی تاجی

در پژوهش حاضر خشکیدگی تاجی درختان بلوط ایرانی طی سال های 1398 تا 1401 به منظور تعیین ویژگی های فردی درختان بلوط حساس به خشکیدگی تاجی در جنگل های مله سیاه ایلام پایش شد. دو قطعه نمونه با سطح متغیر به طوری که 100 درخت بلوط را شامل شوند، در دامنه های شمالی و جنوبی انتخاب شد. مشخصات هر درخت شامل قطر برابر سینه، ارتفاع درخت و قطر بزرگ و کوچک تاج اندازه گیری شد. ارزیابی خشکیدگی تاجی هر درخت به مدت چهار سال در اواخر فصل تابستان براساس درصد خشکیدگی تاجی انجام شد و درختان در چهار طبقه خشکیدگی تاجی تقسیم بندی شدند. نتایج نشان داد که تفاوت های درون گون ه ای از نظر میزان خشکیدگی تاجی وجود دارد، به طوری که در دامنه شمالی بیشترین تعداد درختان در طبقه های سرخشکیده و خشکیدگی تا 50 درصد و در دامنه جنوبی بیشترین تعداد درختان در طبقه های سالم و خشکیدگی بیش از 50 درصد قرار داشت. طبقه سالم کمترین میانگین قطر برابر سینه، ارتفاع و سطح تاج داشت و طبقه های خشکیدگی تاجی بالاتر میانگین قطر تنه، ارتفاع و سطح تاج بیشتری داشتند. نتایج نشان داد که تفاوت های درون گونه ای از نظر تغییرپذیری سالیانه شدت خشکیدگی تاجی وجود دارد، به طوری که در رویشگاه شمالی، تعداد 17 درخت و در رویشگاه جنوبی، تعداد 14 درخت از طبقه های سالم و سرخشکیده به طبقه های خشکیدگی تاجی بالاتر جابجا شدند. درختان جابجا شده میانگین قطر برابر سینه و سطح تاج بیشتری نسبت به درختان هم طبقه جابجانشده داشتند. نتیجه گیری شد که درختان با ابعاد بزرگ تر از نظر قطر برابر سینه و سطح تاج که سن بیشتری نیز دارند، حساسیت بیشتری به خشکیدگی دارند. بر عکس درختان با تغییرپذیری تاجی کمتر و یا سلامت تاجی بیشتر سازگاری یا بردباری بیشتری در شرایط خشکسالی دارند. نتایج این پژوهش می تواند در شناسایی و مدیریت حفاظت و احیاء درختان جنگلی که هنوز دچار خشکیدگی درختی نشده و یا در مجاورت درختان و توده ه ای دچار خشکیدگی قرار دارند، استفاده شود.