مطالعه تطبیقی مسئله شر از دیدگاه فلوطین و ابن سینا (با تاکید بر وجه تاریخی آن)

پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی دیدگاه فلوطین و ابن سینا در مورد مسیله شر میپردازد. برغم تفاوتهای موجود در اندیشه این دو فیلسوف، اشتراکات زیادی نیز بین آنها دیده میشود و میتوان گفت ابن سینا در پاسخ به مسیله شر متاثر از فلوطین است. بدیهی بودن وجود شرور، انحصار تحقق شرور در عالم ماده و عدم تحقق آنها در عالم مجردات، عدمی و غیروجودی بودن شرور و خیربودن هستی همه موجودات با نگرش کلی به عالم، از اشتراکات دیدگاه های این دو فیلسوف در این حوزه است. اما اختلافاتی نیز میان دیدگاه این دو وجود دارد. ابن سینا بر خلاف فلوطین، ماده را شر بالذات و عدمی نمیداند، بلکه ماده از نظر او شر اضافی و قیاسی بوده و امری وجودی است. فلوطین نسبت میان خیر و شر را از نوع تضاد میداند، ولی از نظر ابن سینا این دو، نسبت عدم و ملکه با یکدیگر دارند. دیگر اینکه، از نظر فلوطین ماده یا همان شر بالذات، از روح جزیی ایجاد میشود اما طبق نظر ابن سینا، امکان ذاتی عقل فعال، سبب صدور ماده و وجوب غیری آن، سبب صدور صورت میگردد که در برخی موارد شر بر آن عارض میگردد.