بررسی تاثیر رویدادهای اقلیمی بر معیشت جوامع میان سنگی و نوسنگی پیرامون دریای کاسپی

تغییرات اقلیمی در پلیستوسن پایانی و هولوسن آغازین که تاثیر زیادی در پیش روی و پس روی آب دریای کاسپی داشت، هم زمان با استقرارهای میان سنگی و نوسنگی در سواحل دریا رخ داده اند. نوسانات مکرر سطح آب دریای کاسپی به طور مستقیم و غیرمستقیم سکونتگاه های اولیه جوامع پیش ازتاریخ پیرامون دریای کاسپی را تحت تاثیر قرار داده است. پیش روی های خوالنین (18000-12000 سال قبل) و نیوکاسپی (10600-8400 سال قبل) سبب شد که در کنار دیگر منابع، گونه های آبزی و دریایی سهم به سزایی در معیشت این جوامع ایفا کنند. پس روی های منگیشلک (12000-10500 سال قبل) و 8.4k سبب فاصله زیاد بین محوطه های استقراری شناسایی شده و کرانه های دریا و درپی آن، کاهش استفاده از منابع دریایی در معیشت ساکنین شد؛ اما در مقابل، موجب شکل گیری زیست بوم های غنی برای جانوران و گیاهان جدید هم چون غزال، بز و گوسفند شد. در سواحل جنوب شرقی دریای کاسپی، آغاز استقرارهای میان سنگی تقریبا هم زمان با پیش روی خوالنین و نزدیکی سواحل به محوطه های استقراری بوده است و این استقرارها تا دوره های بعد به طور پیوسته ادامه داشته است. در شرق دریای کاسپی، استقرارها پس از پایان پیش روی خوالنین و در طی پس روی منگیشلک آغاز شد. در طی این دوره دریا هم چنان در نزدیکی محوطه های استقراری بوده است؛ درحالی که در غرب در میانه خوالنین، جوامع در دوره پارینه سنگی جدید قرار داشتند و در شمال تا حدود 10000 سال پیش، هیچ استقراری وجود نداشته است. این درحالی است که تقریبا اغلب مناطق غرب آسیا در پایان پلیستوسن و گذار به دوره هولوسن، به سوی اهلی سازی و تولید غذا از گونه های اهلی پیش رفته اند؛ غنای نواحی پیرامون دریای کاسپی و دور بودن از مرکز اصلی اهلی سازی، یعنی هلال حاصلخیزی موجب شده تا نوسنگی و ظهور گونه های اهلی شده بسیار دیرتر صورت گیرد. تنوع زیاد منابع تا اندازه ای پاسخ گوی نیازهای معیشتی جوامع آن بوده و اولین گونه های اهلی، آن هم تنها در غرب و شمال از دوره مس و سنگ پدیدار شدند.