نوسنگی جدید در کوهپایه های زاگرس: مدارک جدید از محوطه رم رمه، دشت مهران

باستان شناسی دوره نوسنگی در زاگرس مرکزی تاکنون متمرکز بر مطالعه شروع اهلی سازی و زندگی یکجانشینی بوده است. این درحالی است که توجه به توسعه و تداوم فرهنگی در بعد از آن طی دوره نوسنگی جدید (نوسنگی باسفال) ناکافی بوده و دانش ما عمدتا همچنان مبتنی بر پژوهش هایی است که در سال های 70-1960م.، به ویژه در نواحی کوهپایه ای به عنوان «منطقه انتقال» یا حدفاصل زاگرس و بین النهرین صورت گرفته است. در این راستا، ماهیت برهم کنش های فرهنگی در سطوح محلی و منطقه ای از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هم چنین دلایل احتمالی که منجر به اتمام دوره نوسنگی در منطقه شده، هنوز ناشناخته است؛ از این رو، کاوش جدید و البته مختصر در محوطه نوسنگی رم رمه در دشت مهران توانسته است به مطالعه بهتر این مسایل کمک کند. براساس نتایج تاریخ گذاری و نیز با توجه به سفال های به دست آمده می توان گفت که این محوطه حاوی یک توالی کامل از هزاره هفتم پیش ازمیلاد بوده که تاکنون مورد کاوش لایه نگاری قرار گرفته است. شواهد یافت شده نشان می دهند که بخش مرکزی محوطه حاوی بقایای نوسنگی جدید مشابه با دشت دهلران است؛ درحالی که بخش شرقی آن دارای ترکیبی از سفال های اواخر نوسنگی منطقه در کنار سفال های سبک حسونا و سامرا است. به نظر می رسد سنت های فرهنگی محلی دوره نوسنگی تا پایان هزاره هفتم پیش ازمیلاد حفظ شده تا این که عناصر مربوط به حسونا و سامرا به ترتیب و به تدریج وارد منطقه شده اند؛ اما بعد از چند قرن هم زیستی بین این سنت های بومی و غیربومی، مواد فرهنگی موسوم به «سامرای جدید» یا «دوره انتقالی چغامامی»، به ویژه سفال های با نقوش سیاه بر زمینه نخودی، در سراسر دشت مهران و دیگر دشت های مجاور در جنوب غرب ایران رایج شده اند. این رویداد پایان دوره نوسنگی را در منطقه رقم زده است، هرچند ماهیت این گذار یا جابه جایی فرهنگی بحث برانگیز است. به هرحال، یافته های رم رمه به درک بهتر ما از برهم کنش و توسعه فرهنگی طی دوره نوسنگی جدید در مناطق مرزی و بینابینی کوهپایه ای کمک خواهد کرد.