روش شناسی نظریه کنشگر-شبکه در تبیین روند طراحی جمعی

بیان مساله: 

طراحی پژوهی گستره ی پرداختن به نظریه های محتوایی و رویه ای در طراحی است. به نظر می رسد طراحی، نتیجه ی هم پیوندی میان کنش گران مختلف در این روند است. ظهور رویه های فناور محور، سبب گسترده تر شدن طیف این کنش گران و نقش آفرینی ماشین در روند طراحی شده است. این تحولات، مواجهه طراحان با مساله های طراحی معماری را تغییر داده اند؛ و روند طراحی همچون شبکه ای کنش پذیر، خوانده می شود. در این راستا، نظریه کنش گر-شبکه، با تحلیل رویدادها و شفاف سازی جزییات، نحوه هم پیوندی روند طراحی را بازتاب می دهد.

سوال تحقیق:

 پژوهش حاضر تلاش دارد تا به دو پرسش پاسخ دهد: 1) کارکرد نظریه کنش گر-شبکه در تحلیل روند طراحی معماری چیست؟ 2) تحلیل روند طراحی توسط نظریه کنش گر-شبکه، چه نتیجه‎ای بر کنش طراحان دارد؟

اهداف تحقیق:

 هدف این پژوهش، تبیین ارزش روش شناختی نظریه کنش گر-شبکه و تحلیل کارکرد آن در طراحی پژوهی، ردیابی و ردگیری جزییات روند طراحی و بازتاب پیوندهای آن است.

روش تحقیق:

 این پژوهش به خانواده ی طراحی پژوهی تعلق دارد و بعدی کیفی و کاربردی را در بر می گیرد؛ و از نظریه ی کنش گر-شبکه به عنوان روش پژوهش بهره می برد. در این راستا، داده های مشاهداتی را دسته بندی می کند، روایت کنش گران در روند پژوهش را جمع آوری می کند و با استفاده از نمودارهای اجتماعی-فنی و راهبرد استدلال منطقی داده ها را تحلیل می کند.

ماهیت شبکه ای طراحی معماری، بستری پژوهشی فراهم می کند و کنش گر-شبکه در سه سطح بکار گرفته نمی شود. تحلیل ساختار نمونه عملی (مسابقه معماری) و هستی شناسی طراحی جمعی، نشان داد پیوندهای شبکه ای روند طراحی، در قالب سلسله مراتبی تحلیل پذیر نیستند؛ بلکه سیری روایی و چندرگه دارند. در این ماهیت، پذیرش نقش لایه های پنهان ضروری است و با ایجاد فضایی آمیخته، بر رخ دادهای پیش بینی نشده و تحول مواجهه طراحان، تاکید دارد. در نهایت، سهم کنش گر-شبکه علاوه بر تبیین شبکه ی طراحی، به نوعی ساختن بستری جهت تفسیر نتایج طراحی و مداخله طراحان پس از پایان روند طراحی است؛ به گونه ای که چالش طراحان را از به تصویر کشیدن و نگاشت روند طراحی، به یافتن و طراحی پیوندهای روند تغییر می دهد.