معناشناسی «رحمت» و نقش تربیتی آن در حوزه اجتماعی از دیدگاه آیات و روایات

پیچیدگی نظام اجتماعی انسان و مسایل و مشکلات متعددی که بهزیستی اجتماعی را تهدید می نماید، امر مدیریت اجتماع را بسیار سخت نموده است. از آنجا که وضع قانون به تنهایی قدرت حل و فصل تمامی مسایل اجتماعی را ندارد، دین اسلام مجموعه ای از آموزه های اخلاقی را نیز به کار گرفته است. شناخت درست این آموزه ها امری مشکل بوده و نیازمند مقدماتی است. شناخت دقیق از مفهوم واژگان کلیدی، یکی از مهمترین بایسته ها فهم و کاربست درست و حداکثری آموزه دینی است. ه «رحمت» یکی از این دست واژگان است. هدف پژوهش حاضر، پاسخ به این دو پرسش اساسی است: مفهوم دقیق واژه «رحمت» در حوزه روابط اجتماعی چیست؟ آثار تربیتی «رحمت» در روابط اجتماعی چیست؟ در پاسخ به این دو سوال، با روش مطالعه کیفی از نوع توصیفی-تحلیلی، آیات و روایات مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. ابتدا مفهوم «رحمت» درحوزه روابط اجتماعی واکاوی گردیده است. مطابق یافته‏های پژوهش، واژه «رحمت» صرفا به انفعالات درونی انسان همچون مهربانی و دلسوزی و ترحم محدود نشده بلکه شامل اقدام ایثارگرانه و بدون چشمداشت در جهت جبران نقص و ضعف مرحوم نیز می شود. همچنین وجود رحمت در روابط اجتماعی آثار تربیتی ای به دنبال دارد که تاثیر شگرفی بر بهزیستی اجتماعی خواهد داشت. این آثار عبارتند از: انعطافپذیری در زندگی جمعی؛ توسعه روابط و همبستگی اجتماعی؛ گسترش گذشت، تغافل و استغفار؛ ایجاد حس مسیولیت پذیری نسبت به جامعه؛ برقراری امنیت کامل در روابط؛ برآورده شدن حداکثری نیازها؛ عدم چمشداشت در ایصال رحمت و در نهایت زمینه ساز رشد فردی و اجتماعی.