راهبردهای مقابله با قاچاق سازمان یافته مواد مخدر در روستاهای نوار مرزی

قاچاق و جرایم مواد مخدر و به وبژه قاچاق مواد اعتیادآور در روستاهای مرزی بخش عمده‏ای از توده مردم و دستگاه های متولی امر را درگیر نموده است. تحقیق حاضر با هدف راهبردهای مقابله با قاچاق سازمان یافته مواد مخدر در روستاهای نوار مرزی استان آذربایجان غربی انجام شد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و روش تحقیق داده بنیادانجام شد. مشارکت کنندگان شامل 14 نفر از خبرگان پلیس مبارزه با مواد مخدر و فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران و همچنین قاچاقچیان و مجرمین مرتبط با مواد مخدر بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و تا زمان رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل داده ها در بستر نرم افزار MAXQDA بود. یافته ها نشان داد وضعیت جغرافیایی طبیعی، مرزهای طولانی و خلاهای مرزی، تسهیل فرایند قاچاق توسط معاندین مستقر در مرز و حمایت گروه‏های سازمان یافته به عنوان عوامل علی، ضعف در پوشش کنترل مرزی، ضعف در ساختار نیروهای مبارز، فقر، بیکاری و وضعیت نابسامان ساکنان مرز، وجود ظرفیت های تبادلی در مرز و ارتباطات اجتماعی مرزنشینان با آن سوی مرز به عنوان عوامل زمینه ای و در نهایت کمبود سطح خدمات دولتی، اوضاع نابسامان خانوادگی، ضعف در قوانین و مقررات، ضعف ارزشهای فرهنگی-دینی و پایین بودن سطح آگاهی به عنوان عوامل مداخله گر تاثیر بسزایی در ارتکاب جرایم مواد مخدر در روستاهای مرزی دارند. پیامدها شامل پیامدهای امنیتی- انتظامی، فردی-اجتماعی و اقتصادی بود. رویکرد انتظامی-امنیتی، آگاهسازی همگانی، قانونگذاری و رویکرد اقتصادی به عنوان راهبردهای مقابله ای با پدیده محوری مطرح گردیدند.