ساختار و مضامین لیلو (لالایی) های بلوچی

لالایی ها نوعی از ترانه‏ های مهم در ادبیات عامه هر قومی به شمار می ‏آیند که سینه به سینه از نسل ‏های گذشته به امروز رسیده‏ اند. در بلوچی به این نوع ترانه ‏ها «لیلو» یا «لولی» می ‏گویند. در جستار پیش رو به بررسی لیلوها در زبان بلوچی پرداخته ایم و هدف از این تحقیق، معرفی این اشعار عامه و تحلیل آن ‏ها از دو منظر ساختار و درون‏مایه است. نگارنده با گردآوری مهم ‏ترین لالایی ‏های رایج در بلوچستان، ضمن معرفی این گونه سروده ‏ها، نخست به بررسی وزن، قالب، قافیه و ردیف و سپس به تحلیل مهم‏ ترین مضامین و کارکردها و پیوند آن ‏ها با زندگی اجتماعی، مفاهیم دینی، وضعیت زندگی و باورهای گویشوران بلوچی پرداخته است. قالب همه لیلوها، «بلوچی سنتی» است و از نظر وزن غالبا عروضی و در بحر قریب هستند. برخی از مضامین به کاررفته در آن ‏ها عبارت اند از: بیان آرزوهای مادر برای فرزند، دعا برای بچه، آرام‏بخشی، کم کردن بی‏قراری‏ های کودک، تشویق به شادی و نوازشگری کودک، جنگ در برابر دشمن، تشبیه کودک به قهرمانان قومی، بیان نوع خوراک کودک، داماد گرفتن با مهریه سنگین، مهمان‏ نوازی و دعا برای مادران بی ‏اولاد که بچه‏ دار شوند. شیوه بررسی در این مقاله، مطالعات میدانی و روش توصیفی تحلیلی براساس شصت لالایی است. تاکنون درباره تحلیل ساختاری و محتوایی لالایی‏ های بلوچی پژوهشی انجام نشده است. بنابراین انجام پژوهش برای شناخت این بخش ناشناخته از ادبیات عامه مردم بلوچستان ضروری به نظر می ‏رسد.