تحلیل ساختاری پیشران‏های توسعه‏ای موثر بر تحقق‏ پذیری طرح آمایش سرزمین استان کردستان بر مبنای نقش آفرینی نواحی روستایی

ماهیت جامع و آینده‏نگرانه طرح‏های آمایشی از یک سو و تغییرات مستمر فضای توسعه‏ای به واسطه اثرگذاری روندها، اتفاقات و عوامل کلیدی که از آن ها به عنوان پیشران، یاد می شود، اهمیت شناسایی، کنترل و برنامه‏ریزی روی آن ها را در راستای ساماندهی فضای کمیاب توسعه‏ای و تحقق‏پذیری اهداف و ماموریت‏های سند آمایش، ضروری می‏سازد. در این میان، بدون نقش‏آفرینی موثر نواحی روستایی، تحقق‏پذیری سند راهبردی آمایش سرزمین استان‏ها به عنوان بالاترین سند توسعه‏ای ‏با چالش‏های بسیاری روبه رو می‏شود. برهمین اساس، پژوهش حاضر با تاکید بر مرحله اول و مهم مطالعات آینده‏نگری با هدف شناسایی مهم ترین پیشران‏های موثر بر توان‏افزایی نواحی روستایی در راستای نقش‏آفرینی موثر در تحقق اهداف، ماموریت و چشم‏انداز ترسیمی سند راهبردی آمایش سرزمین استان کردستان انجام گرفته ‏است. در پژوهش کاربردی حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکرد اکتشافی با بهره گیری از تکنیک دلفی؛ عوامل اصلی شناسایی و سپس با تعیین چگونگی روابط و نحوه اثرگذاری و اثرپذیری آن ها در نرم‏افزار MicMac، پیشران‏های موثر مشخص شد که درنهایت 60 متغیر با ماهیت‏های مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، طبیعی و فضایی در مقیاس‏های محلی، منطقه‏ای، ملی و فراملی در حوزه ارتباط با اقلیم کردستان عراق، شناسایی و با توجه به نحوه اثرگذاری و اثرپذیری، 29 متغیر که بیشترین نقش را در عملکرد سایر متغیرها دارا بودند، به عنوان پیشران اصلی، تعیین شدند. توزیع متغیرها و پیشران‏های شناسایی‏شده به تلفیقی از تمامی ابعاد اصلی اثرگذار ختم شد که در این میان، پیشران و متغیرهای با ماهیت اقتصادی (بیشترین تعداد) و مدیریتی (بیشترین اثرگذاری) دارای بیشترین اثرگذاری در تعیین روند تغییر و عملکرد سایر متغیرها و پیشران‏ها بودند. توزیع بیش از 69 درصد از متغیرهای اصلی در ناحیه 1 یا اثرگذار، ناحیه 2 یا دووجهی و در ناحیه 4 یا تنظیمی، نشان از روابط پیچیده و درهم تنیده و حساسیت کنترل و برنامه‏ریزی بر پیشران‏ها در راستای تحقق اهداف و ماموریت‏های سند آمایش استان بر مبنای نقش‏آفرینی نواحی روستایی آن دارد.