نظریه ادراک حسی از حنین ابن اسحاق تا سهروردی؛ رویکردی تحلیلی و تاریخی

هر فیلسوف، به ویژه هر معرفت شناس بزرگی را دغدغه ادراک حسی، مخصوصا ابصار، بوده است. این بدین خاطر است که ادراک حسی، به ویژه ابصار، اساسی ترین راه ارتباط ما با جهان خارج است و همه حالت های شناختی ما به نوعی با آن در ارتباط اند. نظریه های ادراک حسی، که بر محور ابصار می چرخند، از سنت یونانی و رومی به سنت اسلامی راه می یابند. نکته سنجی ها در این باب با حنین ابن اسحاق آغاز می شود. با بزرگ ترین چرخش در تاریخ این مساله، توسط ابن سینا و ابن هیثم، ادامه می یابد تا اینکه به سهروردی می رسیم. او دیدگاهی کاملا فلسفی ابراز می دارد و نظریه ادراک حسی (ابصار) خود را از فیزیک، فیزیولوژی، و هندسه می پیراید. ما در این جستار، با رویکرد تحلیلی و تاریخی، هم نظریه ادراک حسی (ابصار) دانشمندان عالم اسلام، از حنین ابن اسحاق تا سهروردی، را روشن می سازیم هم سیر تاریخی بحث را تا فلسفی محض شدن نظریه ادراک حسی نشان می دهیم. در این میان، نقش علوم در این سیر و نقش تعامل دانش ها در پیشرفت دانش را نیز می توان دید.