بررسی مقوله اضطراب در مجموعه داستان نمازخانه کوچک من هوشنگ گلشیری

محوریت نقد روان کاوانه، تعامل میان حوزه هنر، به‏ویژه ادبیات با موضوعات روان کاوی است که در این روش، سوژه متن به بستری برای شناخت نشانه‏ها، ریشه‏ها و عوامل روان‏نژندی در سه محور مولف، متن (ساختار و شخصیت‏ها) و مخاطب است؛ و در مواردی نادر به روش عبور از بحران و ابزاری برای روان‏درمانگری تبدیل خواهد شد. در این حوزه، مقوله اضطراب و وسواس از موضوعات مهمی است که در روان شناسی با رویکردهای شناختی متفاوتی بدان پرداخته‏ شده است و می‏تواند یکی از موضوعات کاربردی در تحلیل متن‏محورانه آثار ادبی قرار گیرد. از سویی، آثار گلشیری به سبب آگاهی او از دانش روان شناسی و کاربست آگاهانه تکنیک‏ها و شاخصه‏های مهم آن در پردازش و تقویت شخصیت، از ظرفیت بالایی در جهت تحلیل روان کاوانه برخوردار است. لذا این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به بررسی مقوله اضطراب در مجموعه داستان نمازخانه کوچک من پرداخته و نتیجه گرفته است که ریشه اضطراب‏ در شخصیت‏های این داستان‏ها، ترس از وقوع یک حادثه ناگوار در آینده است و شخصیت ها اغلب به پاسخ ابتدایی اجتناب و گریز از موقعیت و مکانیسم‏های دفاعی ابتدایی روی می‏آورند. اکثر شخصیت‏ها در مواجهه با اضطراب، مبتلا به افسردگی، خشم و انزوا شده که در نشانه‏های رفتاری متعددی چون مصرف الکل، بی‏خوابی و بی‏قراری، پرخاش کردن و جیغ و فریاد کردن این بحران را بازنمایی خواهند کرد. درمجموع می‏توان اضطراب و افسردگی را در این مجموعه به عنوان وجه غالب در نظر داشت.