مقایسه اثربخشی فعال سازی رفتاری و آموزش تلقیح استرس بر اجتناب تجربه ای و تنظیم هیجان نوجوانان دارای اختلال اضطراب اجتماعی

یکی از چالش های روانی و مختل کننده روابط اجتماعی، در دوره نوجوانی، اختلال اضطراب اجتماعی است که می تواند آسیب های همه جانبه ای برای فرد داشته باشد. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی فعال سازی رفتاری و آموزش تلقیح استرس بر اجتناب تجربه ای و تنظیم هیجان نوجوانان دارای اختلال اضطراب اجتماعی بود.

روش پژوهش، نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون-پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان 15 تا 18 ساله دارای اختلال اضطراب اجتماعی ناحیه 2 آموزش وپرورش اصفهان در سال تحصیلی 1400 و 1401 بود. بدین منظور به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای، از بین دبیرستان های پسرانه اصفهان تعداد 600 دانش آموز با اجرای پرسشنامه اضطراب اجتماعی نوجوانان پاکلک (2004) مورد غربالگری قرار گرفتند که از این میان تعداد 60 نفر دارای اضطراب بالای 93 بودند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل جایدهی شدند. افراد گروه های آزمایشی به صورت موازی و همزمان در جلسات فعال سازی رفتاری (10 جلسه) و آموزش تلقیح استرس (9 جلسه) شرکت کردند؛ اما برای گروه کنترل، مداخله ای صورت نگرفت. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه های پذیرش و کنش باند و همکاران (2011) و راهبردهای تنظیم هیجانی گراس و جان (2003) بودند. در تجزیه و تحلیل داده ها نیز، آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و آزمون تصحیح بنفرونی به کار گرفته شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS-26 استفاده شد.

نتایج نشان داد، درمان فعال سازی رفتاری بر اجتناب تجربه ای از روش دیگر برای نوجوانان 15 تا 18 ساله دارای اختلال اضطراب اجتماعی اثربخشی نیرومندتری دارد و اثرات مداخله در طول زمان ثابت باقی می ماند (01/0<p). هم چنین در مقایسه نتایج تاثیرات دو روش فعال سازی رفتاری و آموزش تلقیح استرس بر بهبود تنظیم هیجان در نوجوانان تفاوت معناداری یافت نشد (01/0>p).

نتایج این پژوهش از تاثیر مداخلات آموزشی فعال سازی رفتاری و آموزش تلقیح استرس بر اجتناب تجربه ای و تنظیم هیجان در نوجوانان دارای اضطراب اجتماعی حمایت می کند.