رابطه خودکارآمدی معلم و باورهای انگیزشی دانش آموز: نقش واسطه ای کیفیت آموزش

این پژوهش با هدف تعیین رابطه خودکارآمدی معلم و باورهای انگیزشی دانش آموز با نقش واسطه ای کیفیت آموزش انجام شد. جامعه آماری، مدارس فعال در 19 منطقه آموزشی تهران بود. با روش نمونه برداری تصادفی چندمرحله ای، 250 دانش آموز و 50 معلم به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و به مقیاس خودکارآمدی معلم (شوارزر، اشمیت و داینر، 1999)، مقیاس مدیریت کلاس و فعال سازی شناختی (بوریسا و کیمب، 2020)، پرسشنامه فضای حمایتی (ویلیامز و دسی، 1996)، مقیاس انگیزه ذاتی و خودکارآمدی دانش آموز (پنتریچ، اسمیت، گارسیا و مککچی، 1993) پاسخ دادند. داده ها با آزمون همبستگی و مدل معادلات ساختاری تحلیل شدند. یافته ها نشان داد بین خودکارآمدی معلم با باورهای انگیزشی دانش آموز رابطه وجود داشت. همچنین ضرایب مسیر تاثیر خودکارآمدی معلم بر مولفه های انگیزه ذاتی و خودکارآمدی دانش آموز معنادار بود. خودکارآمدی معلم به طور غیرمستقیم از طریق دو مولفه کیفیت آموزش (مدیریت کلاس و فضای حمایتی) نیز بر باورهای انگیزشی دانش آموز تاثیر داشت و فعال سازی شناختی نقش واسطه ای میان خودکارآمدی معلم و خودکارآمدی دانش آموز داشت. این یافته ها مبین نقش بسیار مهم احساس خودکارآمدی معلم است که اثر مستقیم و غیرمستقیم (از طریق مولفه های کیفیت آموزش) بر احساس خودکارآمدی و انگیزه ذاتی دانش آموز دارد. یافته های این پژوهش را می توان بر پایه نظریه اجتماعی شناختی بندورا (1997) تبیین کرد که تصریح می کند افرادی که دارای باورهای خودکارآمدی بالاتری هستند، عملکرد بهتری دارند. به بیان دیگر می توان گفت انتظارها و اعتماد معلمان به توانایی هایشان در دستیابی به اهداف تدریس منعکس شده، در نهایت منجر به بهبود انگیزه ذاتی و خودکارآمدی دانش آموز می شود. یافته ها متضمن اهمیت توسعه فردی معلمان و نقش کلیدی مراکز تربیت معلم در پرورش و گزینش معلمان است.