نمادینگی حضور توامان نقش شیر و اژدها در آثار هنری ایران در عصر اسلامی

شیر و اژدها به دلایل و خصیصه های منحصربه فردی که داشته اند به صورت نماد و اسطوره درآمده اند. در دوره اسلامی توامان و در تقابل با یکدیگر در آثار هنری ایران دیده می شوند، حضور توامانی که تا قبل از ظهور اسلام اثری از آن نبود. هدف این پژوهش بررسی چگونگی حضور توامان این دو نماد در آثار هنری ایران در دوره اسلامی است. در این راستا شناخت مفاهیم نمادین شیر و اژدها در سه حوزه اساطیر، معتقدات اسلامی و ادبیات ایران تا بدان جا موردبررسی قرار می گیرد که برای خوانش آثار و این حضور توامان راه گشا باشند. به عبارتی دیگر، تصویر و تصوری که هر سه حوزه از نماد شیر و اژدها به مخاطب می دهد، برای این پژوهش مدنظر است. این پژوهش مبنی بر روش مطالعه تاریخی و تحلیلی بر آن است به این پرسش ها پاسخ دهد که حضور توامان نماد شیر و اژدها در آثار هنری ایران به چه معناست؟ این حضور توامان به نبرد خیر و شر و غلبه یکی بر دیگری تعبیر می شود یا به معنای اتحاد بدون هویت است؟ حضور نماد شیر و اژدها همیشه به صورت نبرد در آثار هنری دیده می شود که به لحاظ مفهومی، به طورکلی نمادی است از نبرد همیشگی نور و تاریکی، خیر و شر، ولی نکته حایز اهمیت آن است که به نظر، نوع اثر و جایگاه قرارگیری این نقش نمادین و دوره تاریخی به لحاظ تفکر غالب شیعی، در رساندن مفهوم این حضور توامان تاثیرگذار است و بر این اساس هر اثر می تواند با یک یا هر سه خوانش اساطیری، اسلامی-شیعی و ادبی معنا دهد.