میزان تاثیر قاعده «التفات» در معناسازی تفسیر قرآن

قاعده «التفات» از پرکاربردترین قواعد در قرآن است و می توان آن را جزو یکی از قواعد تفسیر قرآن نیز به شمار آورد، زیرا در تفسیر و معناسازی آیات قرآن نقش به سزایی دارد. متقدمین علمای بلاغت، التفات را مختص به ضمایر دانسته و محدوده آن را بسیار اندک می پنداشتند؛ اما در این مقاله به بررسی و بیان نمونه های مختلفی از قاعده التفات و کارکردهای قرآنی آن اشاره شده است. با توجه به نظر پژوهشگران معاصر، قاعده التفات اقسام گوناگونی دارد که همه اقسام هشت گانه آن در قرآن کریم به کار رفته است. این اقسام عبارت اند از: التفات در ضمایر، التفات در اعداد، التفات در حروف، التفات در خطاب، التفات در نوع و زمان افعال، التفات نحوی در کلمات، التفات کلمات به جای یکدیگر و التفات اسم به جای ضمیر. از دیگر موارد قاعده التفات که می توان به آن اشاره کرد، تعظیم و بزرگداشت، تحقیر، تنبیه و آگاهی دادن، مبالغه، اختصاص، اهتمام، توبیخ، فایده و ادب می باشد. تاثیر این صنعت در تغییرات معنایی یا به اصطلاح معناسازی این قاعده در تفسیر آیات قرآن کریم بسیار است، که در این مقاله به بیان آن پرداخته شده است.