چالش های تقنینی تحقیقات پلیسی در جرایم امنیتی

با توجه به ویژگی های حاکم بر جرایم امنیتی و پیچیدگی ناشی از کشف و فرایند تحقیقات مقدماتی مرتبط با این جرایم، بررسی و تحلیل سیاست های تقنینی در این حوزه دارای اهمیت است. بنابراین، با اجمال و ابهامی که در حوزه دادرسی جرایم امنیتی وجود دارد، هدف از نگارش این مقاله، احصای چالش های موجود و ارایه راه کارهای برون رفت از آن می باشد.

این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت داده ها و شیوه اجرا، از نوع پژوهش های کیفی و از نوع اکتشافی است. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون مصاحبه ها و اسناد مرتبط علمی استفاده شده است. برای این منظور، مفاد قانونی مرتبط با دادرسی جرایم امنیتی، منابع فقهی و علمی بررسی و با تعداد 25 نفر از خبرگان سازمانی و برون سازمانی (صاحب نظران دانشگاهی، مقامات قضایی و افسران کشف جرم) به صورت هدفمند انتخاب وتا مرحله اشباع نظری مصاحبه عمیق به عمل آمد. اعتبار و روایی داده ها بر اساس سه شاخص «انتقال پذیری»، «تاییدپذیری» و «ممیزی قابلیت اطمینان» مورد تایید قرار گرفت.

بر اساس نتایج حاصله از تحلیل مضمون اسناد بررسی شده و مصاحبه های انجام شده می توان چالش های موجود در حوزه کشف و تحقیق جرایم امنیتی در فرایند تحقیقات پلیسی را در مجموع 34  مضمون پایه و در قالب  4 مضمون سازمان دهنده (سکوت، ابهام، اجمال و خلاء قانونی) و دو مضمون فراگیر (ضرورت بازنگری در قانون و تدوین آیین دادرسی افتراقی) مطرح نمود.

با توجه به خصوصیات ماهوی و شکلی حاکم بر جرایم امنیتی و همچنین، ابهام و یا اجمال در سیاست های تقنینی موجود همواره فرایند کشف و تحقیقات مقدماتی این جرایم بخصوص در مواجهه با تامین و تضمین حقوق و آزادی های افراد، با چالش هایی همراه است. بایسته است در حوزه سیاست کیفری شکلی و به منظور رفع ابهامات موجود در فرایند کشف و تعقیب این جرایم، آیین دادرسی افتراقی مدون و یا نسبت به اصلاح و به روزرسانی قوانین موجود در این عرصه اقدام گردد.