شناسایی تاثیر تغییرات کاربری اراضی از روستا به شهر بر تنوع پرندگان: مطالعه موردی شهر اصفهان

شهرنشینی به دلیل تخریب کیفیت زیستگاه و تکه تکه شدن آن به عنوان مهم ترین محرک انقراض گونه های مختلف گیاهی و جانوری در قرن حاضر به شمار می آید. از این رو، بررسی تغییرات موزایک موزاییک کاربری و پوشش اراضی می تواند اطلاعات مفیدی در مورد تغییر فرآیندهای اکولوژیکی بخصوص تغییر در تنوع پرندگان در سیماهای شهری فراهم کند. عملیات مشاهده و ثبت پرندگان از فروردین تا اردیبهشت سال 1400 بین ساعات 8 تا 11 صبح با سه تکرار در 55 نقطه مستقر بر 11 ترانسکت (5 نقطه در هر ترانسکت) صورت گرفت. ترانسکت ها و نقاط با بررسی شیب تغییرات کاربری و پوشش اراضی در شیب روستا-شهر انتخاب شدند. سپس تعداد 10 متغیر مربوط به وسعت، متوسط فاصله و تراکم پوشش سبز، شبکه جاده و سکونتگاه در 4 بافر دایره ای با شعاع های 750، 1500، 2250 و 3000 در هر نقطه مشاهده پرنده کمی گردید و ارتباط آن با شاخص تنوع شانون پرندگان مشاهده شده با استفاده از مدل رگرسیون خطی چندگانه بررسی شد. در مشاهدات، تعداد 2085 قطعه فرد پرنده متعلق به 46 گونه پرنده مشاهده گردید. گنجشک خانگی نیز با تعداد 1381 قطعه فرد به عنوان فراوانترین گونه پرنده مشاهده شده و ثبت گردید. از بین پارامترهای مورد استفاده، درصد پوشش سبز در بافر 1500 متر، درصد پوشش جاده در بافر 750 متر، وسعت نزدیک ترین پوشش سبز، فاصله تا نزدیکترین پوشش سبز و متوسط فاصله تا نزدیک ترین پوشش سبز در بافر 2250 متر به عنوان متغیرهای پیش بینی کننده تنوع شانون در مدل رگرسیون تعیین شدند (0/64 =r2). یافته های این تحقیق نشان داد که وسعت کم لکه های سبز، فاصله زیاد آن ها نسبت به یکدیگر و تراکم بالای شبکه جاده ای، از مهم ترین عوامل کاهش حضور و تنوع گونه های پرندگان در محیط های شهری است. اگرچه مناطق نزدیک به مرز فیزیکی شهری، تنوع پرندگان بالاتری را نشان داد، اما کاهش شدید آن ها به سمت هسته ی مرکزی شهر را می توان با جانمایی دقیق پارک های سبز شهری و کاهش اثر ترافیک در مناطق نزدیک به آن تعدیل کرد.