برآورد میزان مصرف سوخت و آلودگی هوای ناشی از تردد سامانه اتوبوس های تندرو شهری با استفاده از مدل سازی عامل بنیان

افزایش ترافیک مشکلات زیادی را در کلان شهرها به همراه داشته که مهمترین آن آلودگی هوا و افزایش مصرف بی رویه سوخت است، از اقداماتی که می توان انجام داد، توجه به حمل و نقل عمومی به ویژه سامانه اتوبوس های تندرو است، زیرا علاوه بر کاهش هزینه های اجتماعی می تواند در کاهش آلودگی هوا نیز بسیار موثر باشد. هدف اصلی این تحقیق، مطالعه میزان مصرف سوخت و میزان انتشار انواع آلاینده های هوا شامل گازهای  CO2،  CH4 ، N2O  در سناریوهای مختلف سامانه اتوبوس های تندرو است.

از آنجا که پدیده های ترافیکی و ازدحام دارای خصوصیاتی از جمله پیچیدگی و پویایی هستند، مدل سازی آنها با مدل‎های ریاضی معمول بسیار دشوار و بعضا غیرممکن است. به همین منظور، می توان از تکنولوژی های مبتنی بر عامل‎ که دارای همخوانی بالایی با این خصوصیات هستند، بهره گرفت. در این تحقیق با استفاده از مدل سازی عامل بنیان سیستم عملکرد اتوبوس های تندرو شهری (BRT)، میزان مصرف سوخت و همچنین میزان تولید آلاینده های هوا برآورد شده است. تاکید این پژوهش بر این مطلب است که برای کنترل مصرف سوخت و بهبود عوامل آلاینده می بایست چه تغییراتی در پارامترهای موثر شامل سرعت اتوبوس ها، زمان توقف اتوبوس ها در ایستگاه ها و زمان بندی اعزام اتوبوس ها ایجاد شود. در این تحقیق، از نرم افزار پایه NetLogo برای کدنویسی مدل و اجرای شبیه سازی آن استفاده شده و سه سناریو متفاوت در خط یک اتوبوس های تندرو شهر تهران در نظر گرفته شده است.

پس از تحلیل و مقایسه وضعیت های مختلف، پیشنهادهایی برای کاهش مصرف سوخت و آلاینده های هوا ارایه شده است، از جمله این که با تغییرات جزیی در پارامترهای زمان توقف اتوبوس ها در ایستگاه ها و همچنین تغییرات در زمان اعزام اتوبوس ها از پایانه می توان نسبت به بهبود وضعیت میزان مصرف سوخت و آلودگی هوا اقدام نمود. نتایج حاکی از آن است که یکی از وضعیت های بهبود یافته مربوط به وضعیت افزایش پارامتر زمان اعزام اتوبوس ها و در سناریو پل بوده که میزان انتشار گازهای CO2،  CH4، N2O  به ترتیب برابر 6/1458 و 122/1 و 781/11 در یک ساعت زمان پیک مسافری می باشد.

نتایج حاصل شده حاکی از آن است که دستیابی به اهداف کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا در وضعیت سناریوی پل نسبت به دو سناریوی دیگر مناسب تر است. همچنین در صورت امکان در تقاطع های دارای ترافیک بالا نسبت به ایجاد پل اقدام گردد و یا ایجاد سامانه چراغ های راهنمایی هوشمند نیز در دستور کار باشد.