ارزش گذاری گیاهان دارویی طبیعی جمع آوری شده از جنگل ها و مراتع شهرستان ارومیه و اثرات محیط زیستی آن

امروزه جمع آوری بی رویه ی گیاهان دارویی از طبیعت یک معضل جدی در ایران محسوب می شود. هدف این تحقیق بررسی فرآیند جمع آوری گیاهان دارویی از طبیعت ، تعیین آثار سوء آن بر بوم سازگان های جنگل و مرتع و ارزش گذاری اقتصادی آن است.

ارزش اقتصادی گیاهان بر اساس اظهارات فروشندگان گیاهان دارویی شهر ارومیهو بر مبنای قیمت های خرید و فروش برآورد شد. پس از بازدید از فروشگاه ها، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه، نتایج حاصل توسط نرم افزار Excel نسخه ی 2016 و SPSS نسخه ی 19 تحلیل شد. این تحقیق در بهار و تابستان 1401 انجام گردید.

ارزش سالیانه کل گیاهان برداشت شده از طبیعت ارومیه 285/22 میلیارد ریال برآورد شد. در میان گیاهان مورد بررسی گیاهی با نام محلی ایت بورنی (Rosa canina) دارای بیشترین ارزش اقتصادی و گیاه یمیشان  (Crataegus pontica) دارای بیشترین وزن برداشت شده می باشد. نتایج براساس نوع اندام گیاهی جمع آوری شده نشان داد که برداشت تخریبی56 درصد ارزش گیاهی کل و 5/47 درصد کل وزن خشک توده گیاهی برداشت شده را شامل می گردد.

یافته ها نشان می دهد که جمع آوری گیاهان دارویی در ارومیه به طور گسترده صورت می گیرد. به دلیل نظارت ناکافی مسیولان، انواع برداشت های تخریبی شامل برداشت ریشه، ریزوم، پیاز ، میوه و کل گیاه انجام می گیرد. در نتیجه، حدود 50 درصد گونه های برداشت شده در معرض تهدید هستند. ارزش سالانه 285/22 میلیارد ریال اگر چه ارزش چندان قابل توجهی نیست ولی در مقیاس کشوری و در صورت برآورد آن برای تمام استان ها، یک نشانگر مطلوب و هشداردهنده برای مدیران و برنامه ریزان منابع طبیعی است تا نسبت به برنامه ریزی درست در قبال هجوم افراد سودجو به طبیعت و پدیده برداشت گیاهی منفعل نباشند.