طراحی مدل پیش بینی رفتاراخلاقی بر پایه نگرش و هویت اخلاقی: نقش میانجی سود و زیان ها

این پژوهش با هدف طراحی مدل پیش بینی رفتاراخلاقی بر پایه نگرش و هویت اخلاقی با توجه به نقش میانجی سود و زیان ها انجام شد.

روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دبیرستانی مقطع متوسطه دوم شهر همدان در سال تحصیلی 400-1401 بود. اندازه نمونه شامل تعداد 928 نفر بودند (399  دختر و 529 پسر) که به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس های رفتاراخلاقی، هویت اخلاقی، نگرش اخلاقی، و مقیاس سود و زیان را تکمیل کردند. داده ها با روش مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار SPSS  و LISREL  تحلیل شدند.

یافته ها نشان می دهد که مدل پیشنهادی با داده های تجربی برازش مناسبی دارد و متغیرهای سود روانشناختی، سود موقعیتی، زیان روانشناختی و زیان موقعیتی در ارتباط بین نگرش اخلاقی و هویت اخلاقی با رفتار اخلاقی نقش واسطه ای معناداری دارند. همچنین یافته ها بیانگر این است که اثرات مستقیم نگرش و هویت اخلاقی بر رفتار اخلاقی معنادار نیست.

برپایه یافته ها می توان گفت که دو عامل سود (روانشناختی - موقعیتی) و زیان (روانشناختی - موقعیتی) می توانند انجام دادن یا ندادن رفتارهای اخلاقی را از سوی افراد با نگرش و هویت اخلاقی کنترل کنند. زیرا ارزیابی میزان سود و زیانی که انجام دادن یا ندادن رفتارهای اخلاقی برای افراد به همراه دارد، انجام کنش یا رفتار اخلاقی را از سوی افراد تسهیل یا بازداری می کند.