بررسی پراکنش جغرافیایی و تراکم جمعیت سرخرطومی آزولا Stenopelmus rufinasus Gyllenhal در شالیزارها و زیستگاه های آبی شمال کشور

آزولا (Azolla spp.: Salviniaceae) نوعی سرخس آبزی است که با هدف افزایش حاصلخیزی اراضی شالیزاری وارد کشور شد، اما این علف هرز به دلیل شرایط اقلیمی مناسب و فقدان دشمنان طبیعی در زیستگاه جدید، طغیان نمود و به معضلی در زراعت برنج و عاملی مخرب در اکوسیستم های آبی تبدیل شد. در سال های اخیر عامل کنترل بیولوژیک این علف هرز به نام سرخرطومی آزولا (Stenopelmus rufinasus Gyllenhal (Curculionidae وارد شمال ایران شد. در این پژوهش پراکنش جغرافیایی و تراکم فصلی جمعیت سرخرطومی آزولا با نمونه برداری های منظم ماهیانه در شمال کشور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدت زمان لازم برای تکمیل یک نسل در شرایط نیمه صحرایی حدود دو هفته است. لاروها و حشرات کامل هر دو از آزولا تغذیه می کنند. سرخرطومی آزولا در شمال کشور به خوبی پراکنش یافته و مستقر شده است و با تغذیه از آزولا جمعیت آن را در تالاب ها، مانداب های دایمی و شالیزارها کاهش داده است. در مقایسه تراکم جمعیت سرخرطومی در سه منطقه غرب، شرق و مرکز استان گیلان مشخص شد که بیشترین تعداد کل (667 عدد حشره در یک کیلوگرم آزولا) و بیشترین تعداد حشرات بالغ (363 حشره ی بالغ در یک کیلوگرم آزولا) در منطقه مرکزی استان بود. در حالی که تراکم لاروها (397 عدد لارو در یک کیلوگرم آزولا) در منطقه شرقی استان بیشتر از مناطق دیگر بود. در بررسی تراکم جمعیت در شهرستان های مختلف گیلان، بالاترین تراکم کل (2690 لارو و حشره ی کامل در یک کیلوگرم آزولا) و حشرات بالغ (2022 حشره بالغ در یک کیلوگرم آزولا) در شهرستان شفت و بالاترین تراکم لارو (1920 لارو در یک کیلوگرم آزولا) در منطقه رودبنه لاهیجان مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، تراکم فصلی جمعیت سرخرطومی در بهار و زمستان بالاتر بود که با توجه به شرایط اقلیمی منطقه و حساسیت آزولا به گرما و رطوبت، بدیهی به نظر می رسد. بر اساس یافته های این پژوهش، سرخرطومی آزولا به خوبی در مناطق شمالی کشور گسترش یافته و مستقر شده است.