نقش شخصیت اخلاقی در مسیولیت از منظر ارسطو و آکوییناس

نظریه مسیولیت اخلاقی ارسطو بعنوان پیشگام نظریه اخلاق فضیلت، بدلیل توجه ویژه به منشهای اخلاقی، نگاهی نوین به مسیولیت دارد. آکوییناس که از پیروان ارسطوست، با تاکید بر شخصیت و تمرکز بر اعمال عمدی کامل انسانی و نقش عنصر تامل پیشینی درباره عمل، خوانشی نو از مسیولیت اخلاقی ارایه داده است. در نگاه این دو فیلسوف، فاعل اخلاقی، فاعلی است که دارای فضیلت و رذیلت شخصیت و توانایی انجام عمل عمدی کامل باشد؛ از اینرو، کودکان و حیوانات، چون فاقد چنین ظرفیتها و شخصیت اخلاقی یی هستند، موضوع ارزیابیهای اخلاقی قرار نمیگیرند. به اعتقاد ارسطو و آکوییناس، قلمرو فاعلان اخلاقی افزون بر فاعلان شرور و فضیلتمند، شامل فاعلان خویشتندار و غیرخویشتندار نیز میشود. مقاله حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی، به این مسیله میپردازد که از منظر ارسطو و آکوییناس، عمل فاعل اخلاقی در چه صورتی موضوع ارزیابیهای اخلاقی قرار میگیرد؟ بر اساس یافته های این مقاله، اعمالی که موضوع مسیولیت اخلاقی هستند، باید از روی عمد و در بستر شخصیت اخلاقی فاعل بعنوان محرکی غیرتصادفی برای عمل، انجام شوند، حتی اگر ناشی از تامل و تصمیم نباشند، زیرا اعمال ناگهانی نیز بنوعی ناشی از منشها هستند و مصداق بارز اعمالی هستند که موضوع ارزیابیهای اخلاقی قرار میگیرند.