نقش مدیریت هیجان در پیشگیری از آسیب های فردی-اجتماعی و مداخلات درمانی: ارائه مدل جدید در ارتقای سلامت معنوی

هدف پژوهش تبیین مدیریت هیجان به عنوان ابزاری قدرتمند در مباحث آموزش و مداخلات درمانی بود که این مدل با نگاهی به منابع اسلامی مطرح شده است. در این پژوهش، مفاهیم مرتبط با هیجان نظیر تعاریف هیجان، ابعاد هیجان، هوش هیجانی، تنظیم و مدیریت هیجان، ارتباط مدیرت هیجان با معنویت آورده شده است و به طور اختصاصی به موضوع مدیریت هیجان "خشم" از دیدگاه آیات قرآن کریم و روایات و راهکارهای مدیریت آن از دیدگاه اسلام مطرح شد. مدیریت و تنظیم هیجان جزء مهارت هایی است که چنانچه محقق شود سبب کاهش آسیب، افزایش سلامت بویژه ارتقای سلامت معنوی در فرد می شود.

روش تحقیق از نوع مروری است. جامعه مورد مطالعه نظریه ها، دیدگاه ها و پژوهش های انجام شده در زمینه موضوع بود که با واژه های کلیدی: هیجان، مدیریت، درمان، آموزش و مداخله مورد جستجو قرار گرفتند. منابع مورد استفاده، قرآن کریم، کتب در حوزه منابع اسلامی و مقالات علمی مربوط به این موضوع بود. در این پژوهش از پایگاه های SciencDirect ، Scopus، SID، Iranmedex، Magiran، Medline و Proquest استفاده شد.

راهکارهایی که در این مقاله از دیدگاه اسلامی مطرح شد، 6 عامل شامل والایش (Sublimation)، تغییر موقعیت به عنوان عامل مکان (Changing position)، ایفای نقش (Role playing)، صبر به عنوان عامل زمان (Patience)، تخلیه هیجانی در فضای امن (Catharsis) و تغییر فیزیولوژیک (Physiological change) بود. همچنین در این پژوهش، ضرورت تنظیم و مدیریت هیجانی در دو حیطه آموزش و درمان مطرح شد.

در این پژوهش موضوع مدیریت هیجان از دیدگاه علمی و مطابق با دین مبین اسلام و آیات و روایات تحلیل شد که در نتیجه آن مدل 6 عاملی راهبردهای تنظیم و مدیریت هیجان بر طبق آیات و روایات ارایه شد. مدیریت و تنظیم هیجان به فرد کمک می کند تا در مورد نحوه و زمان بروز هیجان در موقعیت ها ارزیابی نماید و میزان برون ریزی هیجانی متناسب با میزان محرک باشد. خیلی از اتفاقات ناگوار، جرایم، حوادث و آسیب های جسمی و روانی نتیجه مشکل در مهارت مدیریت هیجان می باشد و در واقع تسلط به ابزار مدیریت هیجان جنبه پیشگیری در برابر آسیب ها در جامعه خواهد داشت. راهکارهای اسلام در عین سادگی بسیار علمی و کاربردی و قابل انجام در موقعیت های زندگی می باشد.