معاضدت های حقوقی وکیل به کودک در فرایند دادرسی کیفری (مطالعه تطبیقی قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و اسناد بین المللی)

حق داشتن وکیل یکی از مظاهر اصلی دادرسی عادلانه است. در این میان، با توجه به عدم توانایی کامل کودکان در دفاع از خویش، برخورداری آنان از معاضدت های حقوقی دارای اهمیت بیشتری است. این مطالعه با هدف بررسی میزان اهتمام قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و نیز اسناد بین المللی پیرامون معاضدت حقوقی وکیل به کودک در فرایند دادرسی کیفری انجام شد.

تحقیق حاضر با بهره گیری از روش توصیفی ضمن استفاده از منابع کتابخانه ای و قوانین و اسناد مربوطه نگارش یافته است.

قانونگذار ایران، ضمن انجام برخی اقدامات نوآورانه همچون شناسایی حق ملاقات وکیل در مرحله تحت نظر و توجه به نقش وکیل و معاضدت حقوقی وی برای کودکان در مرحله اعتراض به رای، در خصوص بهره مندی کودکان بزه کار از وکیل در مرحله دادرسی، دو رویکرد متفاوت را مد نظر قرار داده است، بدین نحو که پیرامون جرایم تعزیری درجه شش تا هشت و همچنین سایر جرایم تعزیری بدون مجازات قانونی حبس، وجود وکیل در حین دادرسی را غیر اجباری، لیکن به صورت حقی قابل اعمال لحاظ نموده است، اما در جرایمی که رسیدگی به آن ها در صلاحیت دادگاه کیفری یک بوده و در جرایمی که مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از خمس دیه کامل است. همچنین در جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر، وجود وکیل در فرایند دادرسی، اجباری فرض شده است. مطالعه اسناد بین المللی نیز در رابطه با جلوه های معاضدت حقوقی وکیل برای کودکان نشان از آن دارد که تدوین کنندگان آن ها در سه مرحله پیش دادرسی، دادرسی و اعتراض به رای بر نقش و جایگاه وکیل در حمایت از کودکان توجه داشته اند.

قانونگذار داخلی در قانون آیین دادرسی کیفری همسو با اسناد بین المللی به نقش وکیل و معاضدت های حقوقی وی نسبت به رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان، توجه بیشتری نشان داده است.