خوانش روایی داستان قرآنی نوح (ع) بر اساس نظریه نظام گفتمانی گریماس

نشانه- معناشناسی یکی از حوزه های نظام گفتمانی است که سازوبرگ های شکل گیری و تولید معنا در متون را بررسی و مطالعه می کند. آلژیرداس گریماس معناشناس فرانسوی، تلاش کرده در حوزه نشانه معناشناسی گفتمان، الگویی منسجم جهت مطالعه روایت و داستان ارایه دهد. به اعتقاد گریماس نظام های گفتمانی به سه دسته: گفتمان هوشمند، گفتمان احساسی و گفتمان رخدادی تقسیم می شوند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی به بررسی انواع نظام های گفتمانی موجود در داستان حضرت نوح (ع) پرداخته شده است. این داستان به دلیل داشتن ماهیت گفتمان روایی، حاوی شوش ها و کنش های متعدد و ارزش محور است و برای بررسی نشانه-معناشناسی نظام های حاکم در آن درخور توجه می باشد. در این پژوهش کنش مطلوب حضرت یعنی ابلاغ و ترویج حقانیت و یگانگی خداوند به کمک نشانه-معناشناسی نشان داده می شود. تحلیل نظام کنشی گفتمان حضرت نوح(ع)، بیانگر این مطلب است که هسته اولیه روایت را کنش دستور الهی برای دعوت توحید دین و ترک خدایان دروغین تشکیل می دهد. تحلیل نظام عاطفی گفتمان حضرت نوح (ع) بیان گر این است که عناصر سازنده گفتمان عاطفی، دو مفهوم تعلیم برنامه دین و عبودیت و انتقال گفتمان هژمونیک حقانیت و احدیت خداوند را تولید میکنند. تحلیل نظام تنشی گفتمان حضرت بیان گر این است که ایشان علیرغم سخنان منطقی و گفتمان آگاهی بخش خود، شناخت تعداد اندکی از یارانش را افزایش می دهد و با افزایش شناخت به طور همزمان ایمان آن ها به گفته اولیای الهی افزایش پیدا می کند.