بررسی تنوع ژنتیکی فامیل های نیمه خواهری چغندرقند تحت شرایط آلودگی طبیعی به نماتد مولد سیست و ریزومانیا

اصلاح نباتات بر پایه تنوع ژنتیکی استوار شده است. تنوع ژنتیکی از تکامل طبیعی منشاء گرفته است و مهمترین جزء در پایداری نظام های بیولوژیکی می باشد و سازگاری درازمدت و بقای جمعیت را تضمین می کند.کشاورزی متداول باعث کاهش شدید تنوع در گیاهان زراعی شده است. از بین حدود30000 گونه گیاهی خوراکی شناسایی شده، تنها 30 گونه منابع عمده تغذیه مردم جهان را تشکیل می دهند.با توجه به اینکه وجود تنوع ژنتیکی برای موفقیت در اصلاح نباتات ضروری می باشد لذا انتخاب ژنوتیپ های برتر از بین جمعیت های اصلاح شده بستگی به وجود تنوع ژنتیکی دارد. هدف از این تحقیق، ارزیابی تنوع ژنتیکی هاف سیب های چغندرقند در شرایط آلودگی طبیعی به ریزومانیا و نماتد مولد سیست و تعیین روابط صفات مختلف با استفاده از روش های آماری چندمتغیره می باشد.

در این آزمایش فامیل های نیمه خواهری چغندرقند (90 لاین) در مزرعه دارای آلودگی طبیعی به نماتد مولد سیست و ریزومانیا در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق (مشهد) با استفاده از طرح آگمنت با چهار شاهد آریا، فرناندو، پایولتا و شریف در سال 1399 مورد مطالعه قرار گرفتند.

نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنوع ژنتیکی معنی داری میان هاف سیب های مورد مطالعه از نظر صفات عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص وجود داشت. بیشترین میزان توارث پذیری در بین صفات مورد ارزیابی مربوط به عملکرد قند خالص با توارث 86/87 درصد بود که حاکی از تاثیرپذیری کم این صفت از عوامل محیطی است. در این تحقیق، عملکرد قند خالص با تمام صفات به استثنای درصد قند ملاس همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال یک درصد داشتند. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که دو صفت عملکرد قند ناخالص و ضریب استحصال شکر بیش از 99 درصد تغییرات عملکرد قند خالص را سبب می شوند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که عملکرد قند ناخالص بیش ترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد قند خالص داشت. بر اساس تجزیه خوشه ای، ژنوتیپهای آزمایشی در سه گروه متمایز طبقه بندی شدند؛ به طوری که در گروه اول هاف سیب هایی قرار گرفتند که دارای عملکرد ریشه و قند بالایی بودند.

با توجه به وجود تنوع قابل ملاحظه بین صفات و هاف سیب های آزمایشی می توان هاف سیبهای با صفات مطلوب را بر اساس اهداف اصلاحی انتخاب کرده و از آنها در برنامه های به نژادی آینده در راستای تهیه ارقام مقاوم به بیماری های نماتد مولد سیست و ریزومانیا بهره جست.