شناسایی پیشران های تراز عملیاتی منفی بودجه دولت

با توجه به تورم روزافزون سال های اخیر که در پی تحریم های بین المللی در حوزه فروش نفت و میعانات گازی به وجود آمده است و وجود کسری بودجه فراوان، ضروری است که دولت به فکر راهکارهایی برای بهبود تراز عملیاتی منفی بودجه خود باشد و هرچه سریع تر اقداماتی موثر انجام دهد. برای بهبود تراز عملیاتی بودجه دولت، ابتدا می بایست پیشران های تراز عملیاتی منفی بودجه شناسایی شوند. هدف اصلی این پژوهش که در سال 1401 انجام شده است، شناسایی پیشران های تراز عملیاتی منفی بودجه دولت است. در این پژوهش کیفی- اکتشافی با انجام 19 مصاحبه با خبرگان (3 نفر استادان دانشگاه، 6 نفر از مدیران و 10 نفر کارشناسان سازمان برنامه وبودجه) و تحلیل مصاحبه ها با تحلیل مضمون، درنهایت پیشران های تراز عملیاتی منفی بودجه دولت در قالب سه دسته پیشران های زمینه ای، فرایندی و برنامه ای (3 مضمون اصلی، 8 مضمون فرعی و 83 کد) شناسایی شدند. پیشران های زمینه ای اشاره به عواملی دارد که مرتبط با بستر اقتصادی کشور است و شامل توسعه نیافتگی صنایع تولیدی و صادرات، انحصارات در بخش های اقتصادی کشور و رشد بیش از اندازه بخش دولتی در ایران است. پیشران های برنامه ای بیان کننده عواملی است که مرتبط با بی برنامگی و یا نبود برنامه ای مناسب در حوزه مدیریت تراز عملیاتی است و شامل فقدان برنامه ای مناسب برای افزایش بهره وری دولت و نبود برنامه ای مناسب برای کنترل فروش منابع طبیعی است. پیشران های فرایندی اشاره به عواملی دارد که مرتبط با فرایندها، رویه ها و کیفیت اجرای آن در کشور است و شامل ضعف در سیستم مالیات ستانی، عدم انجام اصولی بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد و نظارت غیر اثربخش بر فعالیت های اقتصادی دولت است.