کلان داده و داروسازی: کاربردها و اولویت ها

بیمارستان ها، بیماران، پژوهشگران و مراکز درمانی در حال تولید حجم عظیمی از داده ها در بخش مراقبت های پزشکی و تشخیص دارو هستند. با توسعه مداوم ابزارهای ذخیره سازی داده و در دسترس بودن دستگاه های هوشمند در جهان، نفوذ کلان داده ها همچنان رو به رشد خواهد بود. این تاثیرگذاری به حوزه پزشکی نیز منتقل شده است. حجم داده های موجود در زمینه های فارماکولوژی، سم شناسی و داروسازی نیز به طور مداوم در حال افزایش است. از همین رو، پژوهش حاضر با هدف شناسایی کاربردهای کلان داده در حوزه داروسازی انجام شد.

مطالعه حاضر در دو مرحله با رویکرد ترکیبی در زمستان 1401 انجام شد. در مرحله اول، کاربردهای کلان داده با جستجوی کتابخانه ای و روش تحلیل محتوا شناسایی و استخراج شد. در مرحله دوم، کاربردهای استخراج شده توسط کمیته خبرگان متشکل از 17 متخصص که در حوزه داروسازی ایران کار می کردند، رتبه بندی شدند. برای رتبه بندی کاربردهای کلان داده در حوزه داروسازی از تکنیک سوارا استفاده شد.

پژوهش حاضر اهمیت کاربردهای کلان داده در داروسازی را مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کشف و توسعه دارو (263/ 0) و تحلیل کارآزمایی بالینی (224/ 0) دارای بیشترین وزن اهمیت و بعد از آن ها به ترتیب اثربخشی و عملکرد دارو (197/ 0) ، ایمنی دارو (170/ 0) و شخصی سازی دارو (146/ 0) در مرتبه های بعد قرار دارند.

مطالعه حاضر تلاشی برای مرور ادبیات موجود در مورد به کارگیری کلان داده در حوزه داروسازی و رتبه بندی آن ها را نشان داد. کلان داده می تواند به پژوهشگران کمک کند تا به کشف و توسعه هر چه بهتر داروها بپردازند و اثرات داروها و سایر مواد شیمیایی را بر بدن انسان بهتر شناسایی کنند، که این امر می تواند به بهبود ایمنی و کارایی داروها و سایر مواد شیمیایی کمک کند. همچنین کلان داده می تواند به بهبود دقت پیش بینی های مربوط به اثرات داروها و مواد شیمیایی کمک کند، که این امر به بهبود ایمنی در تولید دارو منجر شده و به جلوگیری از تداخلات نامطلوب دارویی کمک کند. در نهایت کاربردهای شناسایی شده در این مطالعه برای حوزه پزشکی و سلامت ضروری هستند و کلان داده ممکن است به طور قابل توجهی بر بهبود این حوزه ها تاثیر بگذارد. تحلیل کلان داده دارای پتانسیل تحول آفرینی است و راه های جدیدی برای درک و پیش بینی اثرات دارو ارایه می دهد. از این رو به کارگیری کلان داده نقش مهمی در داروسازی ایفا خواهد کرد و به کشف و توسعه دارو، بهبود ایمنی و اثربخشی دارو کمک جدی می کند.