اخلاق زیستی، زیست فناوری های نوظهور و جامعه: ارائه چارچوب اخلاقی در ارزیابی زیست فناوری های نوظهور

زیست فناوری های نوظهور به واسطه ی تاثیر بر حوزه های اجتماعی و اقتصادی و سلامت نقش بسزایی در ارتقای رفاه جوامع ایفاء می کند. نگرش به فناوری های زیستی در شرایط مختلف و در طول زمان متفاوت بوده و بر اساس درک جدید و شواهد نویافته از موقعیت تغییر می کند. در ارزیابی اخلاقی فناوری های نوظهور یکی از مسایلی که همواره مورد تاکید قرار می گیرد جنبه های خطرآفرین و مشکل ساز آن برای زندگی و رفاه انسان ها است. در عین حال، پیش فرض های اخلاقی شامل آزادی، خوش بینی در فناوری، جبرگرایی، چرخه زندگی، قدرت، شکل زندگی، بی طرفی فناوری، ابهام، عدم قطعیت، توان بالقوه تحول آفرینی و چالش های برخواسته از آن ها می تواند بر قضاوت اخلاقی استفاده از این فناوری ها موثر واقع شود. شش رویکرد متمایز برای ارزیابی فناوری های نوظهور مورد استفاده قرار می گیرد. در این میان، «رویکرد مبتنی بر اصول»، با ایفای نقش نظارتی منعطف، به جای تعیین الزامات و قوانین خاص یا استانداردها و تعهدات عمومی و پرهیز از طراحی چک لیست، بر دستیابی به نتایج مطلوب تمرکز می کند. با تمرکز بر رویکرد مذکور در این مقاله، اصول اخلاقی مطرح در ارزیابی اخلاقی زیست فناوری های نوظهور شامل خطر-هزینه-فایده، پایبندی به حقوق فردی، پایداری، طبیعی بودن، احتیاط، سیر فناوری، نظارت مسیولانه، منفعت عمومی، عدالت و انصاف، مشورت مردم سالارانه، و آزادی فکری مورد بررسی ارایه می شود. در نهایت، با ارایه یک مدل مفهومی در به کارگیری اصول فوق الذکر در مراحل مختلف شکل گیری یک زیست فناوری، هجده توصیه ی عملیاتی به منظور تسهیل ارزیابی و نظارت اخلاقی بر روند روبه رشد زیست فناوری های نوظهور در کشور، در سطوح مختلف سیاست گذاری ارایه می شود.