بررسی تطبیقی تفکرات عرفانی ابوسعید ابوالخیر و عین القضات همدانی

در تاثیرپذیری عین القضات از ابوسعید ابوالخیر تردیدی نیست. او به سان ابوسعید، شریعت را مجموعه ای از قواعد می داند که نه تنها احوال عاشقان درآن مجموعه نمی گنجد، بلکه در عالم عرفان، مانند «نگاهبان» و حارسی است که نمی گذارد اسرار ربوبیت مجال بحث و پیدایش بیابد. نیمی از تصوف عین القضات استمرار تصوف خراسان است و نیم دیگر استمرار تصوف سلسله جبال ایران. عین القضات از ابوسعید شناختی دقیق داشته و از طریق محمد حمویه با وی آشنا شده و ظاهرا یکی از مقامات او را هم خوانده بوده است.این دلایل برای همسو بودن بخشی از نگرش ها و نگارش های قاضی با ابوسعید استوار به نظر می رسد و ما با عنایت به همین اصل برخی از وجوه تعالیم عرفانی عین القضات همدانی را در تعالیم عرفانی ابوسعید بازیافته ایم که نشان از گرایش و تعلق خاطر قاضی به تصوف خراسان و صوفیان خراسان دارد. این وجوه اشتراک به ترتیب عبارت اند از: نفی خودبینی، نفی تکبر، نفی تدبیر، نفی مقاومت و حکم وقت.