وضعیت جایگاه تربیت اخلاقی در پژوهش های حوزه مطالعات برنامه درسی: یک مرور نظام مند

تربیت اخلاقی یکی از مهم ترین مسایل آموزشی و تربیتی است. دستیابی به این هدف بزرگ در نهادهای مختلف آموزشی، نیازمند نقشه ای است که در ادبیات علوم تربیتی، به آن برنامه درسی می گویند. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی وضعیت تربیت اخلاقی در پژوهش های رشته مطالعات برنامه درسی به شیوه ای مروری بود.

روش پژوهش از نوع فراتحلیل کیفی (توصیفی) و جامعه آماری شامل کلیه مقاله های چاپ شده در طی سال های 1401-1385 در پایگاه های اطلاعات نشریات علمی ایران (SID، Magiran و Noormags) بود. نمونه گیری پس از طی فرآیند شناسایی غربالگری صورت گرفت و تعداد 37 مقاله به عنوان نمونه انتخاب شد و بر اساس ملاک های انتخاب شده (ابعاد اهداف، سوالات و نتایج) مورد ارزیابی قرار گرفتند. ملاحظات اخلاقی: در تدوین مقاله جوانب اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

92 درصد از مقالات به صورت علمی پژوهشی و 8 درصد به صورت علمی ترویجی، بازه زمانی انتشار مقالات پراکندگی نامنظمی داشته و بیشترین تعداد مقالات در بین سال های 1389 تا 1392 (با فراوانی 22) بوده است؛ 37 درصد پژوهش ها توسط مردان، 13 درصد توسط زنان و 54 درصد آن ها به صورت مشترک بین زنان و مردان انجام شده است. مجلات دانشگاه های غیر پزشکی با 68/75 درصد سهم بیشتری در چاپ مقالات داشته اند، در حالی که 32/24 درصد مقالات در مجلات علوم پزشکی چاپ شده اند. پژوهش ها با هدف جایگاه اخلاق در عناصر مختلف برنامه درسی مانند تدریس، محتوا و ارزشیابی انجام شده است.

با توجه به بروز مسایل جدید اخلاقی در قلمرو آموزش عصر معاصر، بایسته است مطالعات علمی عمیق تر در زمینه تربیت اخلاقی در برنامه درسی نظام های آموزشی کشور، با مشارکت پژوهشگران زن و مرد، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.