بررسی مفهوم و اصول تربیت عقلانی در تفسیرالمیزان

عقل در حقیقت مهمترین بعد وجودی انسان است که در صورت رشد و شکوفایی، آدمی را از گمراهی نجات می بخشد و به حقیقت هستی می رساند و به صراط مستقیم هدایت می  کند؛ تربیت عقلانی از دیرباز مورد توجه فیلسوفان و رهبران دینی بوده است و مبانی و اصول متعددی برای فرایند تربیت عقل تعریف کرده اند؛ ضرورت انجام  این پژوهش دستیابی به مفهوم و اصول تربیت عقلانی از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) در تفسیرالمیزان می باشد.

نوع پژوهش بنیادی و روش آن توصیفی - تحلیلی است؛ تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس تعاریفی که از عقل و تربیت در تفسیر المیزان آمده است به روش کیفی مورد اسناد قرار داده شده است.

از دیدگاه علامه طباطبایی تربیت مجموعه تدابیر و روش هایی است که استعدادهای بالقوه ی انسان را در ابعاد مختلف به فعلیت در می آورد و عقل یکی از قوای انسانی است که به واسطه ی آن خیر و شر و حق و باطل از یکدیگر تمیز داده می شود. اگر تربیت عقلانی صورت نگیرد، موهبت عظیم و نیروی شگفت عقل در نتیجه ی پیروی از هوای نفس و تسویات شیاطین، مهجور و انسان اسیر حیوانیت خویش می شود و از هر جنبنده ای پلیدتر و خطرناک تر شده و پستی دامانش را می گیرد.

اصول تربیت از دیدگاه علامه طباطبایی شامل اصول هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی است؛ بر مبنای اندیشه علامه طباطبایی عقل موهبت الهی به انسان است که دارای دو بعد نظری و عملی می باشد، تربیت پذیری، علم آموزی و غلبه بر هوای نفس و تفکر موجب شکوفایی آن شده و انسان را به سعادت می رساند.