در تقلیل گرایی هستی شناختی؛ بررسی و نقد کتاب دروغ / اراده آزاد

کتاب دروغ / اراده آزاد بررسی دو سئوال کلیدی و مهم را مطمح نظر قرار داده است؛ 1) پدیده دروغ چیست و چگونه می توان مکانیسم کارکردی آن را کنترل نمود؟.2) آیا انسان، صاحب اراده آزاد است که به تکالیف اخلاقی وفادار بماند؟. نویسنده در تحلیل پدیده دروغ، دیدگاه خود را از منظری فلسفی، با تاکید بر پیامدهای منتج شده از یک عمل (بد بودن نتیجه دروغ) بیان می کند. بدین معنا که نتیجه واکنش انسانی در عرصه عمل بر کنش عصب زیست شناختی تقدم و برتری دارد. چه اینکه در بررسی پدیده اراده آزاد، نگرشی طبیعت گرایانه (علمی- تجربی) اتخاذ می کند؛ بدین معنا که بر تقدم کنش زیست شناختی بر نتیجه واکنش انسانی در عرصه عمل، اصرار می ورزد. نوشتار حاضر، ضمن معرفی دقیق و تفصیلی این کتاب، در تلاش است تا اثر را از حیث ساختاری، محتوایی، شکلی و روش شناختی مورد بازخوانی انتقادی قرار دهد. بررسی های نوشتار حاضر نشان می دهد، نویسنده به عنوان یک فیلسوف غیر سیستماتیک، توانسته ایده اصلی خود را به شکلی نسبتا منسجم پردازش نماید؛ اما نتایج حاصل از بررسی ها و تاملات علمی- فلسفی وی گواه این دارد که کتاب از نظر محتوایی و روشی در دام جبرگرایی/ تقلیل گرایی هستی شناختی در حوزه سلسه مراتب معرفتی علم گرفتار شده است. به نظر می رسد رویکرد تلفیقی (فلسفی/ علمی/ الحادی) نویسنده، حامل نوعی پارادوکس منطق درونی است. این پارادوکس در چارچوب دو گونه نقد، نقد ساختاری از بطن استدلال نویسنده و نقد برون گفتمانی از منظر سنت فکری ایرانی-اسلامی مورد واکاوی قرار خواهد گرفت. از دیگر نقایص کتاب می توان به ایرادات نگارشی و ویرایشی آن اشاره کرد.