به کار گیری یادگیری مبتنی بر هنر تجسمی با رویکرد اجتماعی، فردی و معنوی در آموزش علوم تشریح دانشجویان پزشکی پردیس خودگردان رامسر

تربیت هنری یکی از حوزه های برنامه درسی در رشد ویژگی ها و قابلیت های متنوع فردی است. هنر مفهوم عمیقی است که به واسطه ی تاثیر و گیرایی خود می تواند رویکردی مناسب در جهت یادگیری هدفمند، بهتر و ماندگارتر دروس علوم پایه پزشکی از جمله علوم تشریح (آناتومی، بافت شناسی و جنین شناسی) باشد. در این مطالعه که در مسیر آموزش علوم تشریح و تشویق دانشجویان علوم پزشکی به تفکر آینده نگر و خلاق با کمک گرفتن از هنر نقاشی طراحی شد به بررسی تاثیرات نقاشی خلاق در آموزش دروس علوم تشریح با رویکرد اجتماعی، فردی و معنوی پرداخته شد. به نظر می رسد وقتی دانشجویان علوم پزشکی ضمن آموزش مطالب درسی خود، با ملاحظات بالینی و پیامدهای فردی، اجتماعی و معنوی موضوع آشنا شوند تلاش خواهند کرد تا همواره مطالب را دقیق تر و چند بعدی فرا بگیرند.

مطالعه دانش پژوهی-آموزشی حاضر با رویکرد کیفی-کمی طراحی و در آن از هنر نقاشی به عنوان مداخله آموزشی استفاده شد. در ابتدا بعد از معرفی علوم تشریح و بیان اهداف درس، از دانشجویان علاقمند پزشکی و داروسازی پردیس علوم پزشکی رامسر خواسته شد به شکل گروهی و یا انفرادی با انتخاب یک موضوع از مباحث علوم تشریح و ایجاد ارتباط آن با نکات بالینی موجود در کتب درسی، چالش های فردی، اجتماعی و معنوی متعاقب آن را با حفظ محتوای علمی در قالب یک نقاشی هدفمند، به نمایش بگذارند. بعد جلسات متعدد پیرامون موضوعات، نقاشی های واجد معیارهای مورد نظر انتخاب شدند و تابلوها به نمایش عموم در آمدند. در طی برگزاری نمایشگاه، درستی نحوه ی انتقال پیام مورد هدف از دیدگاه مخاطبین مورد تفسیر و تحلیل قرار گرفت. در انتها جذابیت آموزش و میزان یادگیری در دانشجویان بررسی شد. ارزیابی نتایج به دو روش کمی و کیفی بود که در روش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. بخش کمی به صورت توصیفی- تحلیلی و بخش کیفی با رویکرد آنالیز محتوایی بود. جهت بررسی اعتبار مطالعه انجام شده، از معیار پنج مرحله ای اندرسون و همکاران شامل اعتبار مطالعه، اعتبار دموکراتیک، اعتبار نتایج، اعتبار گفت گویی و اعتبار ترغیب کننده کمک گرفته شد.

نتایج مطالعه حاضر نشان داد ادغام هنر و آموزش می تواند مفید باشد. اکثر دانشجویان معتقد بودند با این روش فضای آموزشی برای آن ها شادتر و جذاب تر (54 درصد) بود و افزایش یادگیری مفاهیم علوم تشریح در 90 درصد دانشجویان دیده شد. دانشجویان بیان داشتند اشتیاق (81 درصد) و ترغیب بیش تری به یادگیری (72 درصد) دروس داشتند و به شکل ماندگارتری (63 درصد) مفاهیم علوم تشریح را یاد می گرفتند چرا که در حین یادگیری مطالب کنجکاوتر بودند تا بدانند از یک طرف چه چالش های بالینی در مبحث مورد نظر، قابل توجه است و از طرف دیگر این مشکلات، بیمار را با چه پیامدهای اجتماعی، فردی و معنوی مواجه خواهد ساخت. همه اینها کمک می کرد تفکر تحلیلی در آن ها افزایش (79 درصد) یابد. این روش در بیش تر افراد با افزایش خلاقیت (75 درصد) و روحیه همکاری (75 درصد) همراه بود و 77 درصد افراد آن را به سایر روش های آموزشی ترجیح می دادند. همچنین مهارت های انگیزشی، تیمی و ارتباطی دانشجویان نیز با تغییر روش مطالعه و ایجاد نگاه چند بعدی به مسائل، افزایش یافت.

استفاده از نقاشی خلاق در آموزش مفاهیم علوم تشریح توانست با ایجاد فضای آموزشی شاد و جذاب، دانشجویان علوم پزشکی را به یادگیری ترغیب کرده و اشتیاق آن ها را بیش تر نماید، روحیه کار گروهی را در آن ها بالا برده و سبب افزایش خلاقیت، مهارت ارتباطی و تفکر تحلیلی در آن ها شود.