مقایسه ی شاخص های H-reflex و F-wave اندام فوقانی و تحتانی قبل و بعد از درمان دستی در ناحیه ی گردن در بیماران مبتلا به گردن درد مکانیکی

یکی از اثرات فیزیولوژیک درمان دستی (Manipulation) با سرعت بالا و دامنه کم، تغییر در فعالیت موتور نورونی می باشد که این اثر با اندازه گیری زمان تاخیر شاخص های رفلکس H و موج F قابل ارزیابی است. فقدان معیارهای قابل اندازه گیری در مطالعات قبلی مرتبط با درمان گردن درد ممکن است باعث ایجاد سوگیری در اثربخشی گزینه های درمانی شده باشد؛ به همین دلیل نمی توان برنامه ریزی مناسب درمانی انجام داد. با این اوصاف استفاده از معیارهای پیش بینی کننده و قابل اندازه گیری مانند زمان تاخیر رفلکس H و موج F می تواند نقش عمده ای در درمان گردن درد مکانیکی به شیوه مانیپولاسیون داشته باشد. لذا، در این مطالعه به بررسی و مقایسه زمان تاخیر رفلکس H و موج F عصب مدین و تیبیال قبل و بعد از مانیپولاسیون با سرعت بالا و دامنه کم پرداخته شد.

در این مطالعه مداخله ای مبتلایان به گردن درد مکانیکی که در سال های 1398 و 99 به بیمارستان امام رضا (ع) تهران مراجعه نمودند، انتخاب شدند. قبل و بعد از مانیپولاسیون ناحیه گردن، زمان تاخیر رفلکس H و موج F در اندام های فوقانی و تحتانی با استفاده از دستگاه نوار عصب و عضله اندازه گیری شد. آنالیز تحلیلی جهت مقایسه نتایج قبل و بعد با آزمون های کولموگروف - اسمیرنوف و تی زوجی انجام گرفت و P کمتر از 0/05 معنادار تلقی شد.

در این مطالعه 35 بیمار تحت بررسی قرار گرفتند. موج F در عصب مدین راست بعد از مداخله تغییر معناداری نداشت (p=0/295)، ولی این میزان در سمت چپ به صورت معناداری کاهش پیدا کرده بود (p=0/048). زمان تاخیر موج F در عصب تیبیال تغییر معناداری پیدا نکرد (p=0/245 در سمت راست و p=0/133 در سمت چپ). زمان تاخیر رفلکس H در عصب مدین پس از مداخله تغییر معناداری داشت (p=0/001 برای سمت راست و p=0/030 برای سمت چپ). در عصب تیبیال هم رفلکس H بعد از مداخله به صورت معناداری کاهش پیدا کرد p=0/026) راست و p=0/036چپ.(

زمان تاخیر رفلکس H در هر دو عصب مدین و تیبیال چپ و راست و زمان تاخیر موج F نیز فقط در عصب مدین چپ بعد از مداخله، تغییرات معناداری داشتند. مانیپولاسیون با سرعت بالا و دامنه کم با مهار سیستم حرکتی باعث کاهش تون عضلات می شود و از این طریق می تواند باعث شکستن چرخه درد و اسپاسم شده و در درمان درد گردن موثر باشد.