مسئله پایداری در کشاورزی ایران

بررسی پایداری کشاورزی با توجه به بحث های مختلفی که در مورد کشاورزی و عناصر و کارکردهای آن صورت می گیرد، بسیار مهم است و در واقع بررسی وضعیت آینده کشاورزی در صورت ادامه روند فعلی است. در این مقاله، با مرور مبانی نظری، توسعه پایدار، اهداف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی تعریف و بر مبنای آن، مدل مفهومی کشاورزی مرکب از عناصر درونی و ارتباط با چهار محیط اصلی اجتماعی، اقتصادی، طبیعی و سیاسی ترسیم می شود. بر همین اساس پایداری کشاورزی از ابعاد اجتماعی (با مولفه های جمعیت، آموزش وفقر)، اقتصادی (با مولفه های رشد اقتصادی، سرمایه گذاری و اشتغال)، طبیعی (زمین، آب و تنوع زیستی) و سیاسی (قانون، برنامه و سازمان)، و نیز پایداری درونی کشاورزی (با مولفه های الگوی کشت و تولید، نظام بهره برداری و ترویج بر مبنای تعریف و تحلیل مفهومی پایداری مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت مشخص گردید که کشاورزی از لحاظ همه ابعاد مورد بررسی (با توجه به مولفه های مورد نظر، و مولفه ها بر حسب مولفه های فرعی مربوط، و مولفه های مربوط بر حسب نماگرها) ناپایدار نیست. اما پایدار هم نیست و تداوم روند فعلی بدون اصلاحات و تغییرات لازم موجب بهبود اساسی وضعیت نظام کشاورزی نمی گردد.