نظری بر کمیته های اخلاق در پژوهش در جهان و ایران

رشد فناوری در بخش های تشخیص، درمان و پیشگیری، رابطه متقابل اخلاق و طب را پررنگ تر نموده است. موضوع «اخلاق در پژوهش» یکی از مباحث و موضوعات مهمی است که توسط مجامع بین المللی، سازمان های منطقه ای، سیاستگذاران و برنامه ریزان کشورهای مختلف و محققان و متخصصان رشته های مختلف علوم و فنون مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در همین راستا ایجاد کمیته های اخلاق در سطوح مختلف گام موثری در جهت توجه به اخلاق در پژوهش محسوب شود. یک «کمیته اخلاق در پژوهش» تشکلی چند مسوولیتی و مستقل است که پژوهش های شامل آزمودنی های انسانی را با هدف حفاظت از شان، حقوق و رفاه آنها مورد ارزیابی قرار می دهد.
در این مقاله ضمن بیان برخی شواهد تاریخی نقض اصول اخلاقی در پژوهش های پزشکی، سیر تدوین قوانین مربوط، و راهنماهای بین المللی در مورد کمیته های اخلاق و جایگاه آنها در سطح جهان مرور خواهد شد و سپس جایگاه کمیته های اخلاق در پژوهش در کشور با استناد به قوانین و آیین نامه های موجود و برخی پژوهش های صورت گرفته مورد ارزیابی کلی قرار خواهد گرفت.
انتظار داریم این مقاله ضمن فراهم نمودن آشنایی هرچه بیشتر پژوهشگران کشورمان با موضوع اخلاق در پژوهش و جایگاه و مسوولیت های کمیته های اخلاق در پژوهش، در جهت تقویت این کمیته ها در کشور مفید باشد.